انواع شعر در اسارت

مقدمه

شعر یکی از اشکال رایج آثار ادبی است که نکته‌ا‌ی را به مخاطب ارائه می‌کند و برای نوشتن این شکل از ادبیات داشتن مهارت کافی مورد نیاز است. شعر در معنای لغوی به دانش و فهم ادراک اطلاق می‎‌شود که چامه، سرود، سخن و چکامه نیز خوانده می‌شود و درواقع  یکی از کهن‌ترین گونه‌های ادبی و شاخه‌ای از هنر است. شعر در ادبیات مملو از آرایه‌های ادبی و کلامی خیال‌انگیز است. ملاک از شعر، تاثیر موسیقیایی و تداعی معانی سخن است و هدف تنها انتقال پیام نیست، بلکه لذت بردن و تاثیر کلامی است که بعد از خواندن شعر حاصل می‌شود.

شعر در ادبیات در قالب بیت‌هایی با سبک زیبایی‌شناسانه، الهام‌بخش  و خیال‌انگیز سروده می‌شود که از الگوی منحصر به فردی همچون آهنگین بودن و دارابودن قافیه و وزن برخوردار است. شعر، کلامی‌ست موزون که برای به اشتراک گذاشتن ایده‌ها، بیان احساسات و خلق تصویر؛ هنرمندانه نوشته می‌شود. شعر از طریق ساختار کلمات و قافیه‌ای که خوانندگان را با آن پیوند می‌دهد، به برانگیختن قوه تخیل خوانندگان می‌انجامد.این سبک نوشتاری در ادبیات، برای اینکه بتواند پیامی را به خواننده منتقل کند و روح، احساس و هیجانات او را درگیر کند، لازم است و جایگاه مهم و تعیین‌کننده‌ای در ادبیات فارسی دارد.

انواع شعرها در دوران اسارت

اشعار سیاسی

اشعار سیاسی عمدتاً در وصف امام‌خمینی(ره) و انقلاب اسلامی سروده می‌شد و در بعضی مواقع نیز به مناسبت کسب پیروزی در جبهه‌های جنگ، اشعاری را شاعران آزاده سروده‌اند. محتوای پاره‌ای از اشعار سیاسی در ذمّ رژیم صدام و خود او بود. به‌طور‌کلی، بعثی‌ها نسبت به همه اشعار حساسیت نشان می‌دادند، ولی در مورد اشعار سیاسی، حساسیت آنان مضاعف بود. سراینده شعر در صورت لو رفتن به‌شدت شکنجه می‌شد. به نقل از آزاده، عبدالحسین جلالوند، در یک مورد، هنگامی‌كه قطعه شعری سیاسی در اردوگاه 11 تکریت( ← اردوگاه تکریت 11) به دست بعثی‌ها افتاد، کسی را که مسئولیت سرودن آن را برعهده گرفت به زندان انفرادی بردند و به‌سختی شکنجه کردند به‌گونه‌ای‌که تا شش ماه قادر به راه رفتن نبود؛ زیرا تمام گوشت کف پاهای او با ضربه‌های کابل صدمه می‌بیند. (همایش آزادگان اردوگاه تکریت 11 در مشهد)شاعران برای مصون ماندن از تبعات اشعار سیاسی، معمولاً ابیات را به ذهن می‌سپردند و درصورتی‌که برای استفاده در جمع نوشته می‌شد، مسئولان فرهنگی، پس از استفاده آن را از بین می‌بردند تا به دست بعثی‌ها نیفتد.( ←اشعار سیاسی در اسارت)

اشعار طنز

اشعار طنز پرمخاطب‌ترین اشعار دوران مقاومت بود. سید آزادگان، مرحوم حجت‌الاسلام‌و‌المسلمین ابوترابی‌فرد (← ابوترابی فرد ،سید علی اکبر)، در هر اردوگاهی که حضور پیدا می‌کرد، شاعران را تشویق می‌كرد تا شعر طنز بسرایند و در جمع بخوانند. ایشان ازاین‌طریق سعی می‌کرد تا با ایجاد نشاط، روحیه آزادگان را تقویت کند. به‌همین‌علت بخش زیادی از اشعار شاعران با دستمایه طنز سروده شد. برخی از این اشعار تا مدت‌ها در اذهان مخاطبان باقی می‌ماند و گاه و بی‌گاه، برخی ابیات آن از زبان آنان بیان می‌شد و موجب انبساط خاطر شنوندگان می‌شد. اشعار طنز بیشتر در عید نوروز و اعیاد مذهبی خوانده می‌شد. خاستگاه این اشعار بیشتر در اردوگاه‌های موصل به‌ویژه موصل 1 (← اردوگاه موصل 1 )بود.

نیز نگاه کنید به ادبیات و هنر؛ شعر در اسارت

کتابشناسی

بیژن کیانی شاهوندی