جنگ تحمیلی عراق علیه ایران( مرحله سوم): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی آزادگان
(صفحه‌ای تازه حاوی « ===مرحله دوم، تعقیب متجاوز (از ابتدای تیر 1361 تا 15 فروردین 1367)=== نیروهای مسلح ایران، که حالا دشمن را در موضع انفعال می‌دیدند، با چهار راهبرد به دنبال تنبیه متجاوز در داخل خاک عراق بودند: 1. دور کردن عراق از مرزهای ایران و تأمین مناطق غرب کشور. 2. ق...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۴ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
مرحله سوم [[جنگ تحمیلی عراق علیه ایران]]، تهاجم مجدد عراق و پایان جنگ که از نیمه فروردین 1367 شروع شده و تا 29 مرداد 1367 به طول انجامید. عراق، که پس از عقب‌نشینی از خرمشهر دست به بازسازی گسترده سازمان رزمش زده بود، با فرسایشی شدن جنگ و ناتوانی ایران برای ادامه عملیات‌های مؤثر و کارآمد، دوباره در نقش مهاجم وارد میدان شد.


===مرحله دوم، تعقیب متجاوز (از ابتدای تیر 1361 تا 15 فروردین 1367)===
== 28 فروردین 1367 ==
نیروهای مسلح ایران، که حالا دشمن را در موضع انفعال می‌دیدند، با چهار راهبرد به دنبال تنبیه متجاوز در داخل خاک عراق بودند:
در 28 فروردین 1367 شهر فاو مجدداً به دست عراق افتاد. چند روز بعد، با حمله گسترده نیروهای عراقی، جزایر مجنون و منطقه شلمچه سقوط کرد. ایران تحت‌تأثیر تهاجم همه‌جانبه عراق، و حمله آنها به سكوهای نفتی و هواپیمای مسافربری در روز 27 تیر 1367 به منظور پایان جنگ، با ارسال [[نامه|نامه‌]]<nowiki/>ای به دبیرکل [https://www.un.org/ سازمان ملل] موافقت خود را با [https://fa.wikiazadegan.com/index.php/%D9%82%D8%B7%D8%B9%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_598 قطعنامه 598] این سازمان اعلام کرد. در این قطعنامه، حداقلِّ خواسته‌های ایران ازجمله عقب‌نشینی بدون شرط به مرزهای بین‌المللی، تعیین متجاوز و پرداخت خسارات جنگی مورد توجه قرار گرفته بود. اما عراق، که ایران را در موضع ضعف می‌دید، به شرهانی، زبیدات، و خرمشهر حمله کرد و تا نزدیکی اهواز نیز پیش آمد. ازسویی با کمک عناصر [https://fa.wikifeqh.ir/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AC%D8%A7%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%AE%D9%84%D9%82_(%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%81%D9%82%DB%8C%D9%86) سازمان مجاهدین خلق] (←[https://fa.wikiazadegan.com/index.php/%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%81%D9%82%DB%8C%D9%86 منافقین])، سرپل‌ذهاب و اسلام‌آباد را تصرف کرد، اما با [https://fa.wikiazadegan.com/index.php/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA مقاومت] نیروهای ایرانی مجبور به عقب‌نشینی شد.


1. دور کردن عراق از مرزهای ایران و تأمین مناطق غرب کشور.
== 15 مرداد 1367 ==
سرانجام عراق در تاریخ 15 مرداد 1367 ناچار به پذیرش [https://fa.wikiazadegan.com/index.php/%D9%82%D8%B7%D8%B9%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_598 قطعنامه 598] شد و از صبح روز 29 مرداد 1367 آتش‌بس سراسری تحت نظارت [https://www.un.org/ سازمان ملل] برقرار شد.  


2. قطع راه ارتباطی شمال-جنوب عراق، تصرف بصره و قطع ارتباط عراق با خلیج‌فارس.
== اتمام جنگ ==
ایران در طی سال‌های جنگ، 182 عملیات را بر علیه نیروهای عراقی طراحی و اجرا کرد؛ از این تعداد 24 عملیات گسترده، 30 عملیات نیمه‌گسترده، 54 عملیات محدود و 74 عملیات به‌شیوه ایذایی و چریکی انجام شد.  تلفات انسانی [[جنگ تحمیلی عراق علیه ایران|جنگ 8 ساله]] برای ایران 218.867 شهید، 399.174 جانباز و 44.863 [https://fa.wikiazadegan.com/index.php/%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%86%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86 اسیر] بوده و خسارت‌های اقتصادی، معادل یک‌هزار میلیارد دلار برآورد شده است. همچنین برای عراق در طول جنگ 400 هزار کشته و مجروح و نیز 68830 اسیر و خسارت‌های اقتصادی‌اش معادل 800 میلیارد دلار به‌ ثبت رسیده است.در روز جمعه 26 مرداد 1369 روز فرایند مبادله اسیران میان دو دولت جمهوری اسلامی ایران و عراق آغاز شد و پس از چند روز به پایان رسید<ref>شورای علمی [[دانشنامه آزادگان]].(1399).[[دانشنامه آزادگان]]: اسیران ایرانی آزاد شده در [[جنگ تحمیلی عراق علیه ایران|جنگ عراق علیه ایران]].تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی؛ [https://www.mfpa.ir/fa/library پیام آزادگان]،</ref>.


3. تصرف شهرهای نفت‌خیز و مهم شمال عراق مانند کرکوک و سلیمانیه.
== نیز نگاه کنید به ==


4. حرکت به‌سوی بغداد و سرنگونی رژیم صدام‌حسین.
* [[جنگ تحمیلی عراق علیه ایران]]


    اما به نتیجه نرسیدنِ عملیات‌های بزرگی همچون [http://wikidefa.ir/?page=result رمضان] (22/4/61) در شرق بصره، [http://wikidefa.ir/?page=result والفجر مقدماتی] (17/11/61) در فکّه، [http://wikidefa.ir/?page=result والفجر یک] (21/1/62) در شمال فکه، [http://wikidefa.ir/?id=42ufdcat خیبر] (3/12/62) در هورالهویزه، [http://wikidefa.ir/?id=42ufdcat بدر] (20/12/63) در هورالهویزه، استراتژیست‌های نظامی ایران را دچار اختلاف کرد. در این بین، برخی خواستار ادامه جنگ تا سقوط صدام‌حسین بودند، اما عده‌ای دیگر اعتقاد داشتند که پس از یک پیروزی بزرگ و اشغال یک منطقه حساس از خاک عراق، بایستی به جنگ پایان داد. این شکست‌ها، البته باعث مشکل دیگری هم شد و آن، بروز اختلاف میان فرماندهان ارتش و سپاه پاسداران بود؛ به‌گونه‌ای‌که مقرر شد هریک جداگانه، به طراحی و اجرای عملیات بپردازد.
* [[جنگ تحمیلی عراق علیه ایران(مرحله اول)]]


    در بهمن 1364، نیروهای مسلح ایران طی عملیات والفجر 8 بندر راهبردی فاو عراق را تصرف کردند و به‌این‌ترتیب، عراق از تنها ساحلش در خلیج فارس محروم گشت، اما حاضر به تسلیم نشد. یک‌سال بعد (دی 65) در جریان [http://wikidefa.ir/?page=result عملیات کربلای 5]، منطقه شلمچه در خاک عراق با هدف تهدید شهر بصره مورد حمله ایران قرار گرفت که پیروزی کامل را به ‌همراه نداشت. طراحان نظامی ایران، که به‌علت آگاهی عراق از همه راهکارهای عملیاتی موجود و فقدان زمینه برای غافلگیری دشمن، ادامه عملیات‌ در جنوب را دشوار و پرهزینه قلمداد می‌کردند، متوجه شمال غرب کشور شدند تا هم شانس خود را برای تصرف اهداف مهم در آن منطقه آزموده و هم بخشی از قوای دشمن را به جبهه شمال بکشانند. براین‌اساس، از ابتدای 1366 تا آخر فروردین 1367، عملیات‌های بزرگی مانند [http://wikidefa.ir/?page=result کربلای 10] (25/1/66) در منطقه عمومی ماووت عراق، [http://wikidefa.ir/?page=result بیت‌المقدس 2] (25/10/66) در ماووت، [http://wikidefa.ir/?page=result والفجر 10] (24/12/66) در حلبچه عراق به اجرا درآمد. اما این عملیات‌ها علی‌رغم تصرف چند شهر کردنشین عراق، به‌دلیل استفاده گسترده عراق از [http://wikidefa.ir/?page=result بمب‌های شیمیایی] نتیجه مطلوب و تأثیرگذاری به‌جا نگذاشت. در این شرایط هرچند جنگ در جغرافیای عراق دنبال می‌شد، اما عراق با توسعه نبرد به خلیج‌فارس و شهرهای ایران، آسیب‌پذیری ایران در جنگ را به‌شدت افزایش داده بود.
* [[جنگ تحمیلی عراق علیه ایران(مرحله دوم)]]       
 
== کتابشناسی ==
<references />مصطفی رحیمی
[[رده:جنگ تحمیلی عراق علیه ایران( مرحله سوم)]]
[[رده:جنگ تحميلي عراق عليه ايران]]
[[رده:جنگ تحمیلی عراق علیه ایران(مرحله اول)]]
[[رده:جنگ تحمیلی عراق علیه ایران(مرحله دوم)]]
[[en:Iraq's imposed war on Iran(third level)]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۹ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۳۳

مرحله سوم جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، تهاجم مجدد عراق و پایان جنگ که از نیمه فروردین 1367 شروع شده و تا 29 مرداد 1367 به طول انجامید. عراق، که پس از عقب‌نشینی از خرمشهر دست به بازسازی گسترده سازمان رزمش زده بود، با فرسایشی شدن جنگ و ناتوانی ایران برای ادامه عملیات‌های مؤثر و کارآمد، دوباره در نقش مهاجم وارد میدان شد.

28 فروردین 1367

در 28 فروردین 1367 شهر فاو مجدداً به دست عراق افتاد. چند روز بعد، با حمله گسترده نیروهای عراقی، جزایر مجنون و منطقه شلمچه سقوط کرد. ایران تحت‌تأثیر تهاجم همه‌جانبه عراق، و حمله آنها به سكوهای نفتی و هواپیمای مسافربری در روز 27 تیر 1367 به منظور پایان جنگ، با ارسال نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل موافقت خود را با قطعنامه 598 این سازمان اعلام کرد. در این قطعنامه، حداقلِّ خواسته‌های ایران ازجمله عقب‌نشینی بدون شرط به مرزهای بین‌المللی، تعیین متجاوز و پرداخت خسارات جنگی مورد توجه قرار گرفته بود. اما عراق، که ایران را در موضع ضعف می‌دید، به شرهانی، زبیدات، و خرمشهر حمله کرد و تا نزدیکی اهواز نیز پیش آمد. ازسویی با کمک عناصر سازمان مجاهدین خلق (←منافقین)، سرپل‌ذهاب و اسلام‌آباد را تصرف کرد، اما با مقاومت نیروهای ایرانی مجبور به عقب‌نشینی شد.

15 مرداد 1367

سرانجام عراق در تاریخ 15 مرداد 1367 ناچار به پذیرش قطعنامه 598 شد و از صبح روز 29 مرداد 1367 آتش‌بس سراسری تحت نظارت سازمان ملل برقرار شد.

اتمام جنگ

ایران در طی سال‌های جنگ، 182 عملیات را بر علیه نیروهای عراقی طراحی و اجرا کرد؛ از این تعداد 24 عملیات گسترده، 30 عملیات نیمه‌گسترده، 54 عملیات محدود و 74 عملیات به‌شیوه ایذایی و چریکی انجام شد.  تلفات انسانی جنگ 8 ساله برای ایران 218.867 شهید، 399.174 جانباز و 44.863 اسیر بوده و خسارت‌های اقتصادی، معادل یک‌هزار میلیارد دلار برآورد شده است. همچنین برای عراق در طول جنگ 400 هزار کشته و مجروح و نیز 68830 اسیر و خسارت‌های اقتصادی‌اش معادل 800 میلیارد دلار به‌ ثبت رسیده است.در روز جمعه 26 مرداد 1369 روز فرایند مبادله اسیران میان دو دولت جمهوری اسلامی ایران و عراق آغاز شد و پس از چند روز به پایان رسید[۱].

نیز نگاه کنید به

کتابشناسی

  1. شورای علمی دانشنامه آزادگان.(1399).دانشنامه آزادگان: اسیران ایرانی آزاد شده در جنگ عراق علیه ایران.تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی؛ پیام آزادگان،

مصطفی رحیمی