صنایع دستی در اسارت

مقدمه

برخورداری از اوقات فراغت، روحیه‌ی خلاق و شاداب جوانی و نوآوری اسرا در تنگناترین شکل زندگی یعنی اسارت در کشور بیگانه، انگیزه‌ا‌ی بسیار قوی بود که اسرا را به سمت استفاده‌ی بهینه از زمان و بهره‌برداری شگفت‌انگیز از حداقل وسایل و امکانات موجود در خلق و نوآوری اشیای جدید می‌کشاند. شگفتی و عظمت این نوع خلاقیت‌ها موقعی خود را نشان می‌دهد که اسرا بدون هیچ ذهنیت یا تجربه‌ی قبلی یا کپی‌برداری، دست به خلاقیت‌زده و وسایلی حیرت‌انگیز می‌ساختند.

مهم‌ترین مشکل، نگهداری و پنهان کردن وسایل تولید شده از دست و نگاه عراقی‌ها بود که به آن، به عنوان کاری ممنوعه می‌نگریستند. اهدای بعضی از وسایل به عراقی‌ها و به نمایندگان صلیب سرخ جهانی در بعضی از اردوگاه ها، شیوه‌ای دیگر از حفظ و نگهداری آن‌ها بود. نمونه‌های اندکی از آن‌ها، اکنون در ایران، گویای روحیه‌ی مقاومت و خلاقیت آنان در دوران مقاومت می‌باشد

ساخت آلبوم عکس

برای نگه‌داری عکس‌های ارسالی از ایران، آلبوم‌هایی از مقوای گوشت‌های یخ‌زده، یا از چوب و تخته تهیه می‌شد. برای زیبایی کار، روی پارچه جلد، با نقش و نگاری زیبا گلدوزی می‌شد. جعبه‌های پلاستیکی سرم یا نایلون‌های حاوی گوشت نیز به کار صفحات درون آلبوم می‌آمد. شیرازه جُنگ نیز با نخ و سوزن به هم متصل می‌شد. از جعبه‌های دارو، پاکت سیگار و زرورق سیگار برای تزیین حاشیه دور و نوشتن حروف و کلمات استفاده می‌شد.

سنگ‌سابی

سنگ‌های رنگی و زیبا به کار ساخت گل، ماهی، پرنده، قلب و تسبیح می‌آمد. ساخت کتاب، مهر نماز و انگشتر و حلقه، زنجیر و گردنبند، انواع دیگر این هنر بود. کنده‌کاری سنگ‌ها به‌وسیله سیم‌خاردار صورت می‌گرفت و برای سوراخ کردن سنگ، که تقریباً سخت‌ترین مرحله آن بود، از مته دستیِ ساخته‌شده از سیم‌خاردار استفاده می‌شد.

تهیه مهر نماز

از خاک نرم موجود در اردوگاه گل به روش خاص آماده می‌شد، سپس با استفاده از قالب‌هایی مثل قوطی کبریت، مهر نماز تولید می‌شد.

تسبیح

از رایج‌ترین صنایع‌دستی اسرا، تولید انواع تسبیح با استفاده از مواد اولیه موجود در اردوگاه ازقبیل هسته خرما، چوب، سنگ، گل، سر خودکار و روكش سیم برق بوده است.

کیف‌بافی

انواع مختلف کیف ازقبیل کیف نگه‌داری از قرآن کریم، کیف پول، کیف همراه و... ازجمله تولیدات اسرا بودند. این كیف‌ها یا پلاستیكی بود یا پارچه‌ای كه از نخ جوراب و لباس‌های كهنه ساخته می‌شد.

گیوه‌‌بافی

مهم‌ترین مواد اولیه برای تولید گیوه نخ بود که از لباس‌های مندرس و یا از نخ حوله‌ و نخ جوراب‌های مستعمل تهیه می‌گردید؛ و از دمپایی به‌جای کفی گیوه استفاده می‌شد. برای ساخت درفش هم از سیم‌خاردار استفاده می‌شد.

کفش

با استفاده از پارچه لباس، نخ، سوزن، درفش، کفی (دمپایی مستهلک) و دوک برای تابیدن نخ، کفش موردنظر تولید می‌شد و مورداستفاده قرار می‌گرفت.

گلدوزی

با استفاده از نخ‌های رنگی حوله، انواع گلدوزی در شکل‌ها و اندازه‌ها و طرح‌های مختلف صورت می‌گرفت.

کتابشناسی

سید رضی نبوی چاشمی