پناهندگی

اسراي ايراني كه به سازمان منافقين پناهنده شدند.

مقدمه

به‌طور معمول، در جنگ بین کشورها، برخی از معارضین داخلی یا مرزنشینان به کشور مقابل پناهنده می‌شوند. در موضوع پناهندگي، بايد ميان پناهندگان به كشور عراق و پناهندگان به سازمان مجاهدين خلق (منافقين) تمايز قائل شد.

پناهندگي به كشور عراق

با توجه به غائلة کردستان و تشکیل گروهک‌های کومله و دموکرات در غرب ایران و غائلة خلق عرب در جنوب ایران قبل از آغاز جنگ تحمیلی، اشتیاق و امکان پناهنده شدن به کشور عراق در ميان بعضي از مخالفان نظام جمهوري اسلامي افزایش یافته بود. همچنین برخی از مرزنشینان، با توجه به علائق و مناسبات تجاری با مردم عراق با شروع جنگ تحمیلی به این کشور پناهنده شدند.براساس فهرست دريافتي از مسئولان عراقي در 1369، حدود 460 تا 470 نفر به كشور عراق پناهنده ‌شده بودند. در اوایل جنگ، دولت عراق با تشکیل اردوگاه‌های مخصوص در بعقوبه و رمادی و... از پناهندگان ایرانی، که اکثراً به‌صورت خانوادگی بودند، با حداقل معیشت نگه‌داري و حمایت می‌كرد. ارتش عراق از برخي از اين افراد در انجام عملیات کمین، بمب‌گذاری، گرفتن اسیر، مترجمی در شنود بی‌سیم‌ها، ... در جنگ تحمیلی استفاده مي‌كرد.

پناهندگي به سازمان منافقين

سازمان منافقين، پس از شكست در عمليات «فروغ جاويدان» در 3 مرداد 1367 كه منجر به تلفات زياد و كمبود شديد نيروي انساني‌شان شد، و البته پيشنهاد عراقي‌ها، با بيان وعده‌هاي پوچي همچون پناهندگي در آمريكا يا اروپا تصميم به جذب نيرو از ميان اسراي ايراني گرفت. از مردادماه 1368 با حضور مهدي ابريشم‌چي در اردوگاه‌هاي موصل و رمادي و تكريت به منظور تشويق و ترغيب اسرا به پناهندگي، در كمتر از يك ماه حدود 750 تن از اسراي ايراني به اين سازمان ‌پيوستند. ذكر اين نكته ضروري است كه تعدادي از اين پناهندگان نيز ازجمله رزمندگاني‌ هستند كه سازمان منافقين در جريان چهار عمليات كلاسيك خود (آفتاب، چلچراغ، فروغ جاويدان، و مرواريد) اسير مي‌كند. شرايط سخت اردوگاه از نظر معيشتي، بهداشتي، درمان، محيط زيست ازجمله انگيزه‌هاي اصلي اسراي پيوسته به سازمان قلمداد مي‌شود. سازمان براي جذب بيشتر اسرا، در همان سه روز اول در اردوگاه، امكانات خوبي از نظر تغذيه، پوشاك و سيگار در اختيار افراد تازه‌پيوسته قرار مي‌دهد. از شهريور تا اسفند 1369 كه آزادسازي اسرا صورت مي‌گيرد، حدود 600 نفر از اين پناهندگان ابراز پشيماني كرده و بازمي‌گردند.

    پس از ورود سازمان منافقين به كشور عراق، براي مدت بسيار كوتاهي در اردوگاه التاش مستقر مي‌شوند؛ پس از خروج سازمان از اين اردوگاه، غيرنظامي‌هاي ايراني در اين اردوگاه اسكان مي‌يابند. رزمندگاني كه در عمليات‌هاي كلاسيك منافقين اسير مي‌شوند، مدتي در اردوگاه دِبس در خالص قرار مي‌گيرند. اما اسراي پناهنده را عمدتاً به اردوگاه اشرف مي‌برند كه منطقة وسيعي بين خانقين و مقداديه است. پس از سقوط صدام، از ميانه سال 1391 و با تعطيلي اردوگاه اشرف، اين افراد به اردوگاه ليبرتي منتقل مي‌شوند و درنهايت، از سال 1395 كل افراد به كشور آلباني مي‌روند.

    صليب سرخ جهاني بدون حضور هيچ شاهدي با تمام افراد پناهنده ملاقات داشته و آمار آنها را در فهرست خود ثبت كرده است، اما براساس مقررات داخلي خود، به‌سبب آنكه امكان اذيت و آزار خانوادة پناهندگان وجود دارد، فهرست اين افراد را به هيچ‌كدام از كشورهاي طرف مخاصمه نمي‌دهد.

کتابشناسی

محمدرضا كائيني