نقش خاص روحانیت در اسارت
روحانیت به‌سبب وظیفه ذاتی خود در پاسداری از اسلام، تبلیغ و تبیین دین خدا و احکام آن و نشر معارف اهل بیت (ع) در تاریخ نقشی بارز داشته است. روحانیون در هشت سال دفاع مقدس، علاوه‌بر تشویق مردم به حضور در جبهه و بسیج آنها، خود با حضور در جبهه‌ها به تقویت روحیه رزمندگان، پاسخ به مسائل شرعی مربوط به جبهه و جهاد پرداختند. افزون‌برآن، جمعی از آنان با همان لباس طلبگی، به رزم و جهاد پرداختند و با حضور در خطوط مقدم جبهه هم‌پای سایر اقشار به جهاد پرداختند. استمرار حضور طلاب و روحانیون در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران باعث شد گروهی از آنان به درجه رفیع شهادت برسند و افرادی دیگر به اسارت نیروهای عراقی درآیند و سال‌هایی از عمر خویش را در اردوگاه‌های عراق سپری کنند.[۱]حضور روحانیون در محیط و شرایط جدید، نقش‌های جدیدی را هم بر دوش آنها نهاد. یکی از این نقش ها، نقش خاص روحانیون در دوران اسارت است .
نقش خاص
رهبری
روحانیت علاوه‌بر نقش عمومی، در اغلب اردوگاه‌ها نقش رهبری را نیز برعهده داشتند. لزوم ایجاد تشکیلاتی مخفی برای سامان‌دهی کلّ فعالیت‌ها در دوران اسارت و نقش‌آفرینی فعال در این تشکیلات، احساس می‌شد و روحانیون در این امر نقشی محوری برعهده داشتند. در سطح کلان و کل اردوگاه‌ها، آقای ابوترابی‌فرد به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم (نامه‌های صلیب سرخ، ملاقات اسرا در بیمارستان‌های مشترک و...) و در سطح خُرد و تک‌تک اردوگاه‌ها، دیگر روحانیون رهبری و مدیریت را برعهده داشتند. البته در برخی اردوگاه‌ها، به‌سبب بافت جمعیتی، بحث رهبری به‌صورت شورایی اداره می‌شد؛ مثلاً در برخی از اردوگاه‌ها پنج روحانی، دو یا سه پاسدار و دو یا سه نفر ارتشی که در یک سطح بودند، به‌صورت شورایی رهبری را برعهده داشتند. اعتقاد بر این بود که انسان، منطقی است و این منطق در هرجا می‌تواند حاکم باشد. وظیفه انسان می‌تواند براساس آن منطق شکل بگیرد.
برنامه‌ریزی برای آینده
زندگی در شرایط جدید، ضرورتِ بهره‌گیری از فرصت‌ها را ایجاب می‌کرد. «بحثی در همان اوایل اسارت مطرح شد که بالأخره روزی اسارت به پایان خواهد رسید و زمانی این نیروها آزاد می‌شوند، لازم بود علاوه‌بر حفظ سلامت جسمی، روحی، و ایمانی اسرا، برای رشد آموزشی آنها نیز اندیشیده می‌شد تا پس از بازگشت، از جامعه عقب‌ماندگی نداشته باشند. برای لحظه‌به‌لحظه اسارت چنان برنامه‌ریزی شد که کوچک‌ترین فرصت‌ها هم هدر نرود؛ بنابراین برنامه‌های علمی‌آموزشی تدارک دیده شد؛ از کلاس اولیه سوادآموزی و روخوانی قرآن تا سطوح پیشرفته.»[۲]
نیز نگاه کنید به
کتابشناسی
مسعود امیرخانی