اسرای مفقود

مقدمه

از مسائل مهم در اردوگاه‌ها مسئله ثبت اسرا ازسوی صلیب سرخ بود که باعث می‌شد شرایط بهتری برای اسرا پیش بیاید. عراقی‌ها موظف بودند در برابر اسرای ثبت‌شده به صلیب سرخ جواب بدهند. باوجوداین عراقی‌ها از ثبت همه اسرا امتناع می‌کردند.

اسرای مفقود (ثبت‌نام‌نشده)

از مسائل مهم در اردوگاه‌ها مسئله ثبت اسرا ازسوی صلیب سرخ بود که باعث می‌شد شرایط بهتری برای اسرا پیش بیاید. عراقی‌ها موظف بودند در برابر اسرای ثبت‌شده به صلیب سرخ جواب بدهند. باوجوداین عراقی‌ها از ثبت همه اسرا امتناع می‌کردند. صلیب سرخ هر 50 یا 60 روز به اردوگاه‌ها سر می‌زد: «به‌علت شدت جنگ ایران و عراق صلیب سرخ جهانی پس از 45 روز وارد عمل شد. صلیب سرخ از اسرای اردوگاه موصل بازدید کرد و به آنها شماره یا کد اسارت داد. و شماره اردوگاه رمادی پس از موصل داده شد.» . صلیبی‌ها با ایجاد امکان نامه‌رسانی گامی مهم در برطرف کردن نگرانی اسرا و خانواده‌ها برعهده داشتند. صلیبی‌ها با تهیه برخی نیازهای فرهنگی مانند قرآن و کتاب‌های دیگر و نیز دادن گزارش، باعث بهبود نسبی وضعیت اسرا شدند؛ به‌ویژه اینکه با آمدن آنها، وضعیت اردوگاه چند روزی بهتر و سخت‌گیری عراقی‌ها کمتر می‌شد.

    با اینکه تعدادی از اسرا از سال‌های نخست جنگ، حالت مخفی و ثبت‌نشده داشتند و از هیچ حق قانونی برخوردار نبودند، اما عدم ثبت‌نام اسرا در دو سال آخر جنگ وضعیت بدتری به خود گرفت. در این دو سال، بعثی‌ها با نیّات نامعینی از ثبت‌نام بسیاری از اسرا خودداری کردند. در این مسئله، تأسیس اردوگاه‌های تکریت و عدم ثبت‌نام اسرا یکی از تلخ‌ترین موضوعات اسارت است. علاوه‌بر معدودی اسیر مهم و مخفی سال‌های قبل، در این دو سال بسیاری از اسرا حتی سربازان معمولی نیز از حق ثبت‌نام محروم بودند. تاریخ تأسیس برخی اردوگاه‌ها پس از عملیات‌های خاص، گویای این جریان در اسارت است. برای نمونه، بعثی‌ها برای اسکان اسرای عملیات کربلای ۴ در ۱۳۶۵، اردوگاه تکریت 11 را تأسیس کردند و از نشان دادن آنها به نمایندگان کمیته بین‌المللی صلیب سرخ خودداری کردند. اسرای عملیات کربلای ۵ و کربلای ۶ نیز به این اردوگاه منتقل شدند.

    عراقی‌ها از میان حدود 42 هزار اسیر ایرانی تنها 20 هزار تن از آنان را در روزهای نخستین یا اسکان در اردوگاه ثبت کرده بودند. اسامی حدود 22 هزار اسیر مخفی و مفقود، تنها در روزهای پایان اسارت و روزهای مبادله به‌وسیله صلیب سرخ ثبت شد.

امکانات

اسرای مخفی از ابتدایی‌ترین حقوق انسانی و امكانات محروم بودند و وضع تغذیه و بهداشت و درمان و اسکان آنان، به مراتب بسیار بدتر از اسرای آشکار بود. اگرچه همه اردوگاه‌های مخفی نیز یکسان نبودند. تازه‌تأسیس بودن اردوگاه‌ها و تعداد زیاد اسرا باعث تنگی جا یا توزیع نكردن ملزومات عادی بین اسرا می‌شد( ← امکانات)

نیز نگاه کنید به اسرا؛ اسرای آشکار

کتابشناسی

داوود خدایی