اسارت از دیدگاه قرآن

اسارت از دیدگاه قرآن و حدیث با تاکید بر نقد رفتار با اسیران جنگ تحمیلی و جریانات تکفیری[۱]

در پی شکست انبیاء در وحدت بخشیدن به اختلافات امت‌ها تضاد و تزاحم به عنوان اصلی ناگزیر در زندگی بشر منجر به نبردهای خانمان‌سوز شد. اسارت در پی هر جنگی واقعیت ناگزیر تاریخ گذشته و آینده بشر بوده و خواهد بود و اسلام به عنوان کامل‌ترین برنامه زندگی و آخرین دین الهیِ بشر باید به این مسئله ورود نموده و پاسخ شایسته‌ای به جوانب این حادثه مهم بشری بدهد و ما در این پژوهش به دنبال بررسی این موضوع از منظر قرآن و حدیث، نگاه و نگرش قرآن به شرایط وقوع اسارت(جنگ)، رفتار با اسیر، اصول و اهداف این رفتار هستیم و نگاهی نیز به سنت و نحوه عمل پیامبر(ص) و أئمه معصوم در مورد اسیر خواهیم داشت. نکته مهم و موکد در این رساله پرداختن به اسیران جنگ تحمیلی و جریانات تکفیری و نحوه تعامل با آنان و تطبیق این تعامل با معارف الهی و سنت نبوی می‌باشد.

در این پژوهش با اشاراتی بر انواع نبرد‌های بشری و اهداف و پیامد‌های آنها و مقایسه آنها با جهاد، با نفی دیگر عوامل اسارت، به جهاد به عنوان تنها عامل رسمیت دادن به اسارت ابناء بشر، کیفیت، مدیریت و اهداف و نتایج آن پرداخته‌ شده است و بر ردّ جهاد ابتدائی با تکیه بر سیاق آیات، نظرات علماء اسلامی، شرایط و اقتضاء عصر حاضر استدلال گردیده است. رفتار اسلامی با اسیر، انگیزه و اهداف اسیر گرفتن در جهاد اسلامی تفاوتی مبنایی با اسیر گرفتن در دیگر نبردها دارد و ما در این پژوهش با استناد به آیات و روایات اسلامی ضمن اشاره به نوع و انگیزه و اهداف رفتار نبوی و علوی با اسیر، اعم از مسلمان و غیر مسلمان و مقایسه آن با رفتار با اسیر از منظر حقوق بشر (ضمن تحسین و تقدیر از کنوانسیون ژنو) به برجستگی قوانین الهی در هر سه ساحت (رفتار، انگیزه و اهداف) پرداخته و آنها را برشمرده‌ایم. پس از آن به دو نبرد اخیر ایران و عراق و نبرد جریانات سلفی تکفیری با امت اسلامی خصوصا علیه عراق و سوریه پرداخته و با معرفی مختصری از این جریان افراطیِ عمل‌گرا و تبیین اصولی که آنان را از دیگر جریانات همسو جدا می‌سازد، به رفتار آنان (بعث عراق و داعش و ... ) با اسیران ایرانی و رفتار تکفیری‌ها با اسیران این جریان در نبردی که به آن عنوان جهاد داده‌اند، پرداختیم تا تفاوت مبنایی جهاد و تعامل با اسیر را از نوع بعثی و تکفیری با جهاد و تعامل اسلامی نبوی و علوی و ایرانی با اسیران عراقی، روشن و آشکار گردد. در ضمن مختصرا به نحوه مدیریت و هدایت اسیران ایرانی توسط مرحوم سید علی اکبر ابوترابی فرد و مبانی و اصول آن اشاراتی رفته است.