اردوگاه رمادی 3

یکی از اردوگاه‌های نگه‌داري اسرای ایرانی در عراق.

با تداوم جنگ و افزایش اسیران ایرانی، اردوگاه رمادی 3 به مجموعۀ اردوگاه‌های رمادی افزوده شد.

وضعیت ظاهری

ویژگی‌های ظاهری رمادی 3  تابع وضعیت کلی اردوگاه‌های رمادی بود. نوع ساختمان‌ها و آسایشگاه‌ها مشابه بود. اردوگاه رمادی 3 در زمینی به ابعاد 240 در 90 متر احداث و از سه قاطع تشکیل شده بود. اردوگاه سردر بزرگی داشت و دورتادور آن سیم‌خاردار بود. ارتفاع سیم‌خاردار بیشتر از سه متر و عرض آن 25 متر و به‌صورت تار عنکبوتی، زیگزاگی و کلافی بود. «در هر پنجاه متر یک برج دیده‌بانی وجود داشت. در فاصلۀ برجک چند تانک مستقر کرده بودند. یک دوربین بزرگ به‌صورت چرخشی تمام محوطۀ را زیر پوشش قرار می‌داد. عراقی‌ها با آن دوربین همه‌چیز را زیر نظر می‌گرفتند. دورتادور حیاط هم سلول‌های بزرگی ساخته شده بود و جلوی سلول‌ها سنگفرش بود.» (امامی و احمدپور، 1390: 71)

گاه‌شمار و ترکیب اسرا

اردوگاه رمادی 3 در 9 اسفند 1363 افتتاح شد. اسرای این اردوگاه در فهرست صليب سرخ ثبت شده بودند. دوران حضور اسرای ایرانی در این اردوگاه را با توجه به تعداد اسیران، می‌توان به سه دوره تقسیم کرد: از اواخر اسفند 1363 تا اردیبهشت 1365؛ اواسط اریبهشت 1365 تا آخر شهریور 1369؛ و اواخر شهریور 1369 تا آذرماه 1369.

    ترکیب اسرای اردوگاه رمادی 3 بدین‌گونه بود: «اردوگاه ۳ رمادی (۹ الف رمادی) در منطقۀ نظامی رمادی، در پی به اسارت درآمدن تقریباً ۲۵۰ تن از رزمندگان ایرانی در عملیات بدر تأسيس شد و سپس اسرای عملیات قادر ۱ و ۲، که تقریباً ۴۰۰ تن بودند و در تیر و شهریورماه ۱۳۶۴ به اسارت نیروهای بعثی درآمده بودند، به این اردوگاه منتقل شدند. در 1365 حدود ۳۰۰۰ تن از رزمندگان ایرانی به اسارت دشمن درآمدند. بعثی‌ها حدود ۱۵۰۰ تن از این اسرا را به اردوگاه 10 رمادی منتقل کردند و بقیة اسرا را به اردوگاه ۹ رمادی منتقل کردند و بدین‌ترتیب دومین مقطع این اردوگاه (۹ ب) تشکیل شد.» (اردوگاه‌های نگه‌داري اسرای ایرانی در عراق، 1395)

    در سوم اردیبهشت 1365، اسرای اردوگاه رمادی 3 به اردوگاه 7 و دیگر اردوگاه‌ها منتقل شدند و اسرای دیگری از نبردهای کربلای 1 و 2 و اشغال مهران منتقل شدند. این اسرا، پس از هفت هشت ماه در 2/8/1365 به نمایندگان صلیب سرخ معرفی شدند. در پنجم آذر 1366، به دنبال فشارهای شدید عراقی‌ها، اسرا دست به اعتصاب غذای سه‌روزه زدند. پس از تبادلِ اسرا در 1369، عراقی‌ها 230 نفر باقی‌مانده از اسرای ایرانی را، که ازنظر دولت عراق باید مجازات می‌شدند، تحویل ایران ندادند و به اردوگاه رمادی 3 فرستادند. این افراد پس از دو ماه در پی مذاکرات در 30/7/1369 آزاد شدند. با آزادی آنان در 1369 اردوگاه رمادی 3 منحل شد. (خاجی، 1391: 213)

    مانند دیگر اردوگاه‌ها تنگی جا و کمبود امکانات بهداشتی و آزار و شکنجه از ویژگی‌های این اردوگاه بود: «حدود پانصد اسیر در اردوگاه یعنی در هر آسایشگاه حدود 65 نفر زندگی می‌کردند. اردوگاه چهار آبگرمکن داشت، که همیشه یکی از آنها خراب بود. هر شانزده روز یک‌بار به اسيران یک آسایشگاه فرصت استحمام داده می‌شد. به هر نفر، پنج دقیقه وقت می‌رسید. یک پزشکیار برای پانصد نفر درنظر گرفته بودند. از هر آسایشگاه فقط دو نفر در شبانه‌روز حق داشتند به او مراجعه کنند.» (عرب‌عامری، 1386: 30-32)

وقایع مهم

از مهم‌ترین وقایع اردوگاه، اعتصاب غذای هم‌زمان سه قاطع اردوگاه در تاریخ 18/11/1364 در اعتراض به وضعیت تغذیه و بهداشت و پخش ترانه ازسوی عراقی‌ها بود. پس از دو روز، اعتصاب در قاطع 2 با اجبار عراقی‌ها و در قاطع 3 با ضرب‌وشتم اسرا شکسته شد، ولی در قاطع 1 تا پنج روز ادامه یافت و با مشورت رهبران و ارشدان شکسته شد. (مروری بر تاریخچه اردوگاه 9 الف رمادی، 1395)

کتاب‌شناسی

امامی، اسماعیل و مریم احمدپور (1390). ساعت 1:25 شب به وقت بغداد، خاطرات عادل خانی، چ دوم. تهران: سوره مهر.

خاجی، علی (1391). شرح قفص. تهران: پیام آزادگان.

سالمی‌نژاد، عبدالرّضا (1389). دانستنی‌های آزادگان، چ دوم. تهران: پیام آزادگان.

عرب‌عامری، یارمحمد (1386). رمادی 9.  خاطرات اسماعیل قیّومی. تهران: شاهد.

سایت جامع آزادگان دفاع مقدس. اردوگاه‌های نگه‌داري اسرای ایرانی در عراق. بازیابی در سوم اسفند 1395، http://iran-pw.mihanblog. com

سایت مؤسسه فرهنگی، هنری پیام آزادگان، مروری بر تاریخچه اردوگاه 9 الف رمادی، بازیابی در پنجم اسفند 1395، mfpa.ir/azadegan

http://dehnamaki.com

داود خدایی