اردوگاه رمادی 10

یکی از اردوگاه‌‌های نگه‌داري اسرای ایرانی در عراق.

مقدمه

رمادی 10، دهمین اردوگاهی بود که ارتش عراق تأسيس کرد و به‌این‌علت و نیز به‌جهت قرار گرفتن در شهر الرمادی، اردوگاه ‌10 رمادی نامیده شد.

وضعيت ظاهري

اردوگاه‌ رمادي 10 از چهار ساختمان مشابه تشکیل‌شده بود. هر ساختمان دارای دوطبقه و ابعادی حدود 5/7×85 متر بود. اين ساختمان‌ها به‌صورت غربی- شرقی بود و حياط هر آسايشگاه، در قسمت جنوب آن قرار داشت. در هر طبقه، چهار آسايشگاه و دو اتاق کوچک وجود داشت؛ بنابراین هر قاطع درمجموع، داراي هشت آسایشگاه و چهار اتاق کوچک بود.

    در کنار هريک از واحدها (قاطع)، يک ساختمان به ابعاد حدوداً 14×14 متر قرار داشت که شامل دستشویي‌ها، حمام و توالت‌ها می‌شد؛ همچنین اتاقي با مساحت حدود 15 مترمربع وجود داشت که معمولاً محل استقرار سربازان عراقي بود و دو اتاق کوچک که به‌مثابة زندان انفرادي مورداستفاده قرار مي‌گرفت.

    هنگام ورود به این ساختمان، فضایی حدود 6×8 متر قرار داشت که یک حوضچه، همراه با شش دستشویی کوچک آنجا تعبیه شده بود. از این حوضچه، برای شستن لباس و ظروف استفاده می‌شد. بعد از این فضا، توالت‌ها و حمام قرار داشت. فضای اختصاص‌یافته به توالت‌ها حدود 4×9 متر بود که در آن، هشت توالت ایرانی وجود داشت. حمام از دو قسمت رختکن به ابعاد 2×3 متر و خود حمام به ابعاد 3×6 متر ساخته‌شده بود و در آن، سه دوش نصب‌شده بود. ساختماني هم در فضاي بين قاطع‌ها وجود داشت که به آشپزخانه اختصاص داده‌شده بود، با ابعادی حدود 8×10 متر.

    قاطع‌ها به‌وسیله سیم‌خاردار یا موانع فیزیکی از هم جداشده بودند. دورتادور اردوگاه‌ها با سيم‌‌خاردارهايی به ارتفاع حداقل 3 ‌متر محصور و در پشت سیم‌خاردارها اتاق نگهبانان، کیوسک‌ها و دکل‌های نگهبانی قرار داشت. درهای ورودی اردوگاه‌ها، در ضلع جنوبی قرار داشت و معمولاً شامل سه در گاراژی بود. به‌علت هموار بودن منطقه و نبود دسترسی به شبکة آب شهری، برای ايجاد فشار لازم براي جريان يافتن آب در درون لوله‌ها، از تعدادی منبع استفاده مي‌شد که روی ساختمان سرویس‌های بهداشتی نصب شده بود؛ بدین‌ترتیب كه آب با تانکر به اردوگاه آورده و به درون اين منبع‌ها پمپاژ می‌شد. چون آب ذخيره‌شده در منبع‌ها در معرض جريان هوا قرار داشت، در تابستان‌ها گرم و در زمستان‌ها نیز سرد بود.

گاه‌شمار و تركيب اسرا

    اين اردوگاه در تاریخ 3/1/ 1365 با ورود حدود 180 نفر از اسرای عمليات والفجر 8 راه‌اندازی شد. انتقال اسرای جديد به اين اردوگاه از آن تاريخ شروع شد و تا اوایل زمستان 1366 ادامه داشت و نيز گروه‌های مختلف از نیرو‌هایی که در عملیات والفجر 9 و راهبرد دفاع متحرک ارتش عراق که در مناطق اولان، شرهانی، موسیان، فکه و سومار به اسارت درآمده بودند، به این اردوگاه منتقل شدند.

    این اردوگاه به چهار قاطع تقسیم‌شده بود؛ در قاطع 1، 2 و 3 نیروهای اسیر ارتشی و نیروهای انتظامی و در قاطع 4 نیروهای اسیر سپاه پاسدار، بسیج و افسران ارتش قرار داشتند. آسایشگاه شماره 1 از قاطع 2 را به‌صورت بهداری درنظر گرفته بودند. آسایشگاه‌ها در هر قاطع، به‌طور جداگانه و از 1 تا 8 شماره‌گذاری می‌شد. در هر آسایشگاه حدود 58 نفر اسکان داده‌شده بودند. نمايندگان صليب سرخ جهاني، براي اولین‌بار در 30/7/1365 به این اردوگاه آمدند و اسرای ساکن در آن را ثبت‌نام كردند.

قوانين سخت‌گيرانة حاكم بر اردوگاه

حداکثر دو نفر می‌توانستند با هم قدم بزنند و در همان زمان نیز باید سر خود را پایین نگه می‌داشتند. اسرا از ساعت 8 صبح تا 12 ظهر، حق آمدن به آسایشگاه را نداشتند و باید در حیاط اردوگاه و در زیر تابش شدید نور خورشید قدم می‌زدند. حداکثر زمان آزادباش در طول شبانه‌روز 7 ساعت بود؛ هميشه از كمبود آب و غذا رنج مي‌بردند و از وسايل اولية زندگي نيز محروم بودند. به‌علت شرايط بهداشتي نامناسب، شیوع بیماری‌های مختلف اسرا را رنج می‌داد. انواع شکنجه‌های روحی- روانی نیز هر روز بر مشکلات اسرای این اردوگاه مي‌افزود .

وقايع مهم

1. روز قدس: در بیست‌وسه ارديبهشت 1367، در آخرین جمعة ماه رمضان و روز قدس، افراد قاطع 2 در اعتراض به توهین‌ها و مشكلات موجود، دست به اعتراض زدند؛ همة اسرای ایرانی با وحدت و همدلی‌اي که داشتند در محوطة اردوگاه جمع شدند و ضمن ایراد سخنان حماسی، علیه صدام، امريكا و اسرائیل شعار دادند.

2. شب نهم محرم 1367، در قاطع ۴ آسایشگاه شمار ۶، اسرا محفل عزاداري و سينه‌زني بر پا كردند. در پاسخ به بی‌حرمتی سربازان عراقی، اسرا به سر و سینه ‌زدند و گفتند: «حسین منی و انا من حسین». سایر آسایشگاه‌ها كه صدای سینه زدن و نوحه‌خوانی را شنیدند، با آنها هم‌صدا شدند. فرماندة اردوگاه و سربازانش هم با كابل و باتوم وارد آسايشگاه‌ها شدند و اسرا را مورد ضرب‌وشتم قرار دادند.

3. سرکوبی عناصر سازمان منافقین: عناصر سازمان فعالیت خود را در قاطع 2 اردوگاه شروع کرده و توانسته بودند تعدادی از اسیران ساده‌لوح را جذب كنند. این کار باعث خشم سایر اسرای مدافع نظام و انقلاب شد. برای جلوگیری از فعالیت منافقین، راه‌های مختلفی ازجمله توصیه، مذاکره، تهدید و غیره را امتحان کردند؛ اما درنهایت تصمیم به تنبیه آنها گرفته شد. در نیمه دوم 1368 طی برنامه‌ای از پیش طراحی‌شده، سردمداران آنها را به سرویس بهداشتی و حمام اردوگاه هدایت كردند و با یک حملة غافل‌گیرانه آنها را مورد ضرب‌وشتم قرار دادند. با سروصدایی که ایجاد شده بود، تعداد زیادی از سربازهای عراقی با کابل و باتوم حمله کردند و منافقین را از مرگ نجات دادند.

4. بیست‌وسوم ارديبهشت 1367، در آخرین جمعة ماه رمضان و روز قدس، اسراي قاطع 2 نسبت به توهین‌ها و مشكلات موجود، دست به اعتراض زدند؛ همة اسرای ایرانی با وحدت و همدلي در محوطة اردوگاه جمع شدند و ضمن ایراد سخنان حماسی، علیه صدام، امريكا و اسرائیل شعار دادند.

5. یکی از اسرا به نام حمید حیدری تصویری از پرچم جمهوری اسلامی و امام خمینی کشید و در اردوگاه نصب کرد. اسرا روز 12 فروردین 1368 جلوی آن رژه رفتند.

6. یکی از اسرا به ‌نام نورعلی برای نظافتِ کف زمین آشپزخانه به‌جای آب، نفت ریخت. این اشتباه موجب آتش‌سوزی و تنبیه این اسیر شد.

7. تاسوعای سال 1367، اسرا مراسم عزاداری به‌ راه انداختند. در آسایشگاه 6 قاطع 4 یوسف کرامت مشغول خواندن ‌نوحه بود. حسام، سرباز بعثی، با دیدن این صحنه شروع به بشکن‌زدن و تمسخر کرد. ابتدا جمع ده‌‌نفره‌ای از اسرا با او درگیر شدند و بعد آسایشگاه 5 و 7 به آنها پیوستند؛ در پایان کل اسرای قاطع 4 با عراقی‌ها درگیر شدند. بعثی‌ها برای آرام‌ کردن جوّ، تعدادی را به زندان انفرادی بردند.

سرانجام اردوگاه

درنهایت، این اردوگاه در تاریخ 2/6/1369 با تبادل و خروج اسرا از کار ویژه اردوگاه خارج شد.

کتاب شناسی

نویسنده مقاله :سید رضی نبوی چاشمی