نقش عام روحانیت در اسارت
روحانیت بهسبب وظیفه ذاتی خود در پاسداری از اسلام، تبلیغ و تبیین دین خدا و احکام آن و نشر معارف اهل بیت (ع) در تاریخ نقشی بارز داشته است. روحانیون در هشت سال دفاع مقدس، علاوهبر تشویق مردم به حضور در جبهه و بسیج آنها، خود با حضور در جبههها به تقویت روحیه رزمندگان، پاسخ به مسائل شرعی مربوط به جبهه و جهاد پرداختند. افزونبرآن، جمعی از آنان با همان لباس طلبگی، به رزم و جهاد پرداختند و با حضور در خطوط مقدم جبهه همپای سایر اقشار به جهاد پرداختند. استمرار حضور طلاب و روحانیون در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران باعث شد گروهی از آنان به درجه رفیع شهادت برسند و افرادی دیگر به اسارت نیروهای عراقی درآیند و سالهایی از عمر خویش را در اردوگاههای عراق سپری کنند.[۱]
حضور روحانیون در محیط و شرایط جدید، نقشهای جدیدی را هم بر دوش آنها نهاد. یکی از این نقش ها، نقش عام روحانیون در دوران اسارت است .
نقش عام
بیان احکام شرعی
وظیفه پاسخگویی به مسائل و تکالیف و احکام فردی مورد نیاز یک رزمنده در دوران اسارت اولین نقش عمومی روحانیان بوده است. در اولین ساعات اسارت، اولین سؤال بیشترِ اسرای مقیّد به انجام تکالیف دینی این بود: چطور میتوان نماز خواند، حالا که دستها از پشت بسته است، نه آبی و نه امکان گرفتن وضو و تیمم و نه امکان پیدا کردن قبله وجود دارد، آنهم با لباس خونی و بدن نجس؟
دعوت به صبر و آرامش
روحانیون در کنار بیان مسائل شرعی، سنگ صبور اسرا نیز بودند. بیان صبر و مقام صابران، دعوت به ایمان، دعوت به آرامش و دلداری به اسرا در شرایط سراسر اضطرارِ اوایل اسارت، و دلجویی از اسیرانی که دچار غم و غصه شده بودند، از دیگر وظایف عمومی و مشترک روحانیت بود. (← سور و سوگ)
تبیین نحوه مواجهه با دشمن و تعامل با همبندان
در دنیای اسارت، اقشار مختلف مردم همچون کُرد، لر، تُرک، عرب، و فارس؛ نظامیان از ارتش تا جهاد و سپاه و بسیج؛ و صاحبان حِرَف و مشاغل گوناگون مانند معلّم، نجّار، راننده، قصّاب، دانشجو، و... را زیر سقف اردوگاه گرد میآورد. این تنوع، گونهگونی ظرفیتی آدمها را نیز در پی داشت و همه نمیتوانستند در مواجهه با دشمن و تعامل با دوستان اسیر خود رویه رفتاری یکسانی را در پیش گیرند. نقش عمومی روحانیون در این مواقع پررنگ میشد و در رفع اختلافهایی که پیش میآمد، نقش تعیینکننده داشتند.
حفظ سلامت جسمی، روحی و ایمانی اسرا
«بهسبب همین تنوع، بعضاً در اوایل اسارت در برخی اردوگاهها، شیوه تقابلی با بعثیها اتفاق میافتاد و درگیریهایی که در پی آن رخ میداد، باعث جراحت و حتی شهادت برخی از اسرا میشد. این مسئله باعث میشد در میان تعدادی از اسرا که توانایی همراهی نداشتند، احتمال ریزش و جذب ازسوی دشمن اتفاق بیفتد؛ بنابراین روحانیت با نقشآفرینی در اتخاذ مشی معتدل و ملایم متناسب با شرایط به حفظ سلامت اسرا یاری میرساند.» [۲]
سنجش نیازهای معنوی اسرا
روحانیت در دوران اسارت نیازهای معنوی اسرا را میسنجیدند و با ترتیبدادن مجالس سخنرانی در مناسبتهای ملی و مذهبی و در جشنها و سوگها به این نیاز پاسخ میدادند[۳].
نیز نگاه کنید به
کتابشناسی
- ↑ احد طجری، علی محمد (1395). مصاحبه، 26 دی ماه
- ↑ صالح آبادی، علی اصغر (1396). مصاحبه، 20 فروردین ماه
- ↑ شورای علمی دانشنامه آزادگان.(1399).دانشنامه آزادگان: اسیران ایرانی آزاد شده در جنگ عراق علیه ایران.تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی؛ پیام آزادگان،
مسعود امیرخانی