پوشاك

نوع پوشش اسرای ایرانی در اردوگاه‌های عراق

در سال‌های اول جنگ، اسرای ایرانی بعضاً تا ماه‌ها با همان لباس‌های خاکی و کهنه‌ای که لباس رزمشان بود، در زندان‌های مرزی یا اردوگاه‌های عراق نگه‌داری می‌شدند و ارتش عراق برنامة خاصی برای تأمین پوشاک اسرا نداشت و اسرا پابرهنه و با لباس‌های پاره و بعضاً برهنه بودند. با افزایش تعداد اسرای ایرانی، جیرة پوشاک برای اسرا تعریف شد که شامل یک عدد کیسة وسایل یا کولة نظامی، دشداشه، کتانی، دمپایی، آیینه، ریش‌تراش، شورت، زیرپوش، جوراب، لباس نظامی سورمه‌ای، سبز یا خاکی، و بعدها زردرنگ، لیوان فلزی، دو عد پتو، و بالش ابری بود. با توجه به اینکه سیاست‌های نگه‌داری و رفتار با اسرا، همچون سایر سربازان ارتش عراق تعریف‌شده بود، جیرة پوشاک اسرا مانند سایر سربازان عراقی بود، لیکن به‌علل مختلف، برخی از اقلام جیرة پوشاک ناقص و تا یك‌سوم نیاز اسرا کاهش می‌یافت و یا از شش ماه یک‌بار، به سالی یک‌بار تبدیل می‌شد. این مسئله به‌ویژه در اردوگاه‌های صلیب سرخ‌ندیده (مفقودین) بیشتر معمول بود. پس از قبول قطعنامة 598 ازسوی جمهوری اسلامی ایران، تا مدت یک سال، جیرة پوشاک قطع شد. در اردوگاه‌های صلیب سرخ‌دیده اسرا می‌بایستی نام، نام پدر، و شمارة صلیب سرخ را روی سینة لباس خود می‌نوشتند. شباهت لباس اسرا با لباس نظامی سربازان عراقی موجب شد در برخی از اردوگاه‌ها از علائمی مانند ضربدر قرمز در پشت لباس استفاده ‌شود. تأكیدات نمایندگان صلیب سرخ جهانی مبنی‌بر جدا بودن لباس اسرا و فرار یکی از اسرا با استفاده از شباهت لباس با نظامیان عراق، باعث شد از 1366 لباس زردرنگ مخصوصی با ثبت علامتِ P.O.W (Prisoner of War) در پشت آن در سهمیة پوشاكی اسرا قرار گرفت. در برخی از اردوگاه‌های عراق، یک چرخ خیاطی نیز برای تعمیر لباس اسرا وجود داشت.

    به‌علت کمبود آب و پودر لباس‌شویی یا صابون ویژة شست‌وشوی لباس، در بعضی از اردوگاه‌ها، به‌ویژه در اردوگاه‌های مفقودین، پوشاک اسرا اغلب دیربه‌دیر شسته می‌شد و همین موضوع موجب بروز مشکلات بهداشتی به‌ویژه بیماری‌هایی مانند گال یا آلودگی به شپش می‌شد.

نگاه کنید به شست‌وشو و حمام

    اسرای ایرانی نهایت تلاش خود را می‌کردند با حداقل امکانات موجود از آب برای شست‌وشوی بدن و لباس استفاده کنند. اما کمبود لباس نیز مزید بر مشکلات شده بود؛ برای نمونه، در اردوگاه 12 تکریت به‌علت آنکه تنها یک دست لباس در اختیار اسرا گذاشته شده بود، آنها مجبور بودند تا مدت‌ها موقع شستن لباس، با لباس زیر منتظر بمانند تا لباسشان جلوی آفتاب خشک شود.

    طبق توافق‌نامه ایران و عراق در هنگام آزادسازی اسرا نیز یک‌ سری لباس خاکی و یک‌ دست لباس استراحت و یک جفت کتانی تحویل اسرا گردید که در این مورد هم با همة اسرا به‌صورت یكسان رفتار نشد

کتابشناسی

محمدرضا كائینی