خاطرات خود نگاشت

مقدمه

خاطرات خودنگاشت اسرا، اسنادی تاریخی و ارزشمند برای شناخت این بعد غیرانسانی جنگ می­باشد و با تحلیل بخش کوچکی از آنها در پژوهش حاضر، به داده­هایی رسیدیم که نشان از گستردگی اعمال خشونت درانواع شکنجه­های جسمی و روحی بوده است. شکنجه­هایی چون ضرب‌و شتم شدید با انواع وسایل سخت، اعمال محدودیت­های دارویی برای اسرای بیمار و عدم توجه به بهداشت اردوگاه­ها و همچنین ایجاد محدویت درانجام مناسک مذهبی و سعی در آلوده کردن اسرا به مسائل مبتذل از مواردی است که می­توان به آنها اشاره کرد و می‌توان آنها را نمود عینی شکنجه‌های روحی دانست که در این خاطرات به فراوانی به آنها اشاره شده است. همچنین با آنکه با تنوع قومیتی، پایگاه اجتماعی، رسته نظامی متفاوت و تفاوت درتحصیلات راویان خاطره­نگار مواجه‌ایم، اما آثارشان بیش از آنکه دارای تنوع روایتی از حوادث مختلف باشد، آثاری با روایت­های یکسان از حوادثه مشابه است که به­عنوان یکی از مهم‌ترین داده‌های پژوهش باید به آن اشاره کرد.

مفاهیم

خاطرات خودنگاشت،کارنامه ­ای است که به قلم خود فرد درباره جنبه‌های بیرونی و درونی زندگی‌اش که شامل محیط اجتماعی، اعمال، رفتار، ذهنیات، اندیشه‌ها و نفسانیات فرد است، نگاشته می‌شود. این نوع نوشته­ های تاریخی-ادبی قابلیت انعکاس مسائل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و ادبی یک دوره خاص را دارد.

سیر تحول

تاریخ ایران از اواسط عصر ناصری، تحت تاثیر جریانات نوین شاهد شکل ­گیری این سبک نوشتاری است که به موازات دوره ­های مختلف دارای تحول کمی و کیفی مختلفی است؛ چنان‌که می­توان ادعا کرد در رویدادهای بحرانی به مانند انقلاب و جنگ، گسترش آن در دو بعد ذکرشده را شاهدیم. انقلاب مشروطه، تغییر رژیم قاجار به پهلوی، انقلاب اسلامی و جنگ هشت‌ساله عراق با ایران از نمونه­ هایی است که به خوبی این ادعا را ثابت می­کند که بخش مهمی از طبقات گوناگون مردم در سال­های رویداد و بعد از آن سعی در انعکاس وقایع در خاطرات خودنگاشت خویش دارند.

خاطرات خود نگاشت اسرا

از این دست است خاطرات اسرای جنگ هشت‌ساله( ← جنگ تحمیلی عراق علیه ایران) به ­عنوان  یکی از نزدیک­ترین مثال­ها به مسئلۀ ذکرشده که می­توان به روشنی آنها را روایتی بازنمایی‌شده از رویدادهای زمان جنگ به‌ویژه در اردوگاه­ های عراق، جهت شناخت جبه ه­ای دیگر از جنگ دانست.این خاطرات، از همان آغازین ماه ­های بعد از آزادی اسرا تا به امروز جریان ثبت و انتشار آن­ها تداوم دارد و اگر به درستی شناخته شوند، مورد بررسی و راستی‌آزمایی اسنادی قرار گیرند، بدون شک نقش مهمی در شناخت تحولات مرتبط با جنگ، به‌خصوص در شناسایی عملکرد دشمن دارند؛ عملکردی که تماما در دایره خشونت می­تواند گنجانده شود.

کتابشناسی

سعید نجار