معرفی اردوگاه موصل 1
| نام های قبلی و بعدی |
| منطقه، اقلیم، آب و هوا |
| وضعیت فیزیکی اردوگاه |
| تعداد آسایشگاه |
| نقشه، عکس و فیلم اردوگاه |
| دوره های تأسیس و خاتمه اردوگاه |
| پایان آزادگان در اردوگاه |
مقدمه
اردوگاه موصل 1 به فاصله 15 کیلومتری شرق شهر موصل و در شمال جاده موصل- اربیل قرار گرفته بود.
وضعیت ظاهری
این اردوگاه قلعه‌مانند و چهار برج در گوشه‌هایش واقع شده بود. آسایشگاه‌ها و اتاق‌ها در کنار و مابین برج‌ها و حیاط هم در وسط اردوگاه قرار داشت. ساختمانش دوطبقه بود و ارتفاعش به ده متر می‌رسید. اسرا در طبقه اول نگه‌داری می‌شدند و طبقه دوم در اختیار عراقی‌ها بود. این اردوگاه دارای بهداری یا درمانگاه، فروشگاه (حانوت)، خیاط‌خانه، کتابخانه، سلمانی (حلاقه)، داروخانه، آشپزخانه و سلول انفرادی بود[۱].
به‌طور متوسط 120 نفر اسیر در هر آسایشگاه ساکن بودند. ساختمان اردوگاه به ابعاد 130×190 مترمربع، دور حیاطی به ابعاد 100×160 مترمربع بنا شده بود. یک خیابان سیمانی به عرض 4 متر تا انتهای اردوگاه و خیابان دیگری، از وسط حیاط عبور کرده و درختان مختلفی داخل حیاط کاشته شده بود. در چپ و راست ساختمان، ایوان مسقفی به پهنای 3 متر وجود داشت. در ضلع چپ، شش اتاق بزرگ، دو اتاق متوسط و یک اتاق کوچک برای اسرا، آشپزخانه، داروخانه و اتاق معاینه دکتر بود. در ضلع راست، چهار اتاق بزرگ، دو اتاق متوسط که یکی از آنها درمانگاه بود و دو اتاق کوچک‌تر برای سکونت اسرا، سلول‌های انفرادی، خیاط‌خانه، سلمانی، فروشگاه، کتابخانه قرار داشت. ابعاد هر اتاق 4×24×12 مترمربع بود[۲].
اکثر اسرا در 10 اتاق بزرگ مشابه زندگی می‌کردند؛ شش اتاق در ضلع چپ (شماره 1 تا 6) و چهار اتاق در ضلع راست (شماره 13 تا 16) واقع شده بود. سقف آنها به روی دو ردیف ستون بنا شده و هر ردیف شامل سه عدد ستون بود. هر اتاق دو در آهنی 5/1×95/1 متر داشت که یکی از آنها همیشه قفل بود. دوازده پنجره 75/0×50/0 متر را که مشرف به بیرون بود، کاملاً با آجر مسدود کرده و دوازده پنجره دیگر به ابعاد 70/0×40/1 متر مجهز به میله بود و به حیاط داخلی اشراف داشت. هر اتاق بزرگ دارای 8 بادبزن سقفی و در هر اتاق بزرگ، دو هواکش و در اتاق‌های کوچک‌تر یک هواکش نصب شده بود. شانزده چراغ نئون لوله‌ای، روشنایی آسایشگاه را تأمین می‌کرد و در طول شب، به‌علل امنیتی، کلیه چراغ‌ها روشن بود.
اردوگاه چهار راه‌پله طولی و یک راه‌پله عرضی برای دسترسی به طبقه بالا داشت که با بلوک‌های سیمانی مسدود شده و اسرا به آنجا دسترسی نداشتند. تا اینکه اوایل 1369، عراقی‌ها پنج آسایشگاه جدید در طبقه بالا راه‌اندازی کردند و تعدادی از اسرا را به طبقات بالا بردند[۳].
نیز نگاه کنید به اردوگاه موصل 1