زندان آلواتان
زندان آلواتان
«این زندان موقت در یک اصطبل واقع در روستای دوله‌تو در شمال‌غربی سردشت و در نقطة صفر مرزی میان ایران و عراق در کنار روستاهای آلواتان، میرآباد و مزرعه و دارای مرز مشترک با عراق بود که از آن برای نگهداری موقت افراد دستگیر شده از نیروهای نظامی و انتظامی و سازمان‌های انقلاب و پیشمرگان کرد مسلمان استفاده می‌شد.» (امیر حسین‌پور، صص 22 و 23)
«جنگل آلواتان علاوه بر زيبايی‌های چشم‌نواز، در سال‌های ابتدايی انقلاب اسلامی به تصرف نيروهای دمكرات ضدانقلاب درآمد و مأمن بسيار مناسبی برای توپ‌ها و تانك‌های سرقتی كه از پادگان‌های ارتش و كمين ستون زرهی سردشت – بانه به دست آورده بودند، محسوب می‌شد. اين جنگل مملو از درختان كوهستانی است و دشمن از ابتدای استقرارش در آنجا و مناطق اطرافش، مخفيگاه‌های امنی را ايجاد كرد.
جنگل آلواتان سياه و اسرارآميز در واقع جزء آخرين سنگرهای دفاعی دشمن به حساب می‌آمد، سنگری كه نيروهای انقلاب علی‌رغم برتری كه در بيشتر جاها كسب كرده بودند، هنوز نتوانسته بودند به آن دسترسي پيدا كنند. شهيد محمود كاوه خود بارها به اين منطقه از نبرد فكر كرده بود ولی هيچ‌گاه راه‌حل مفيدی برای اين مساله نيافته بود. اين جنگل به علت وجود درختان بی‌شمار و تو در تو و همچنين وجود صخره‌ها وكوه‌های خطرناك، دژی طبيعی بود كه نفوذ به آن غيرقابل تصور بود. همچنين عقبه تداركاتی آن كه در خاك عراق قرار داشت مشكل مهمات و آذوقه آن را حل می كرد. دشمن به‌حدی از اين سنگر خود اطمينان داشت كه «حسن‌خان» فرمانده ضدانقلاب بارها اعلام كرده بود جنگل آلواتان سدی نفوذ‌ناپذير است و اگر پاسداران و ديگر نيروهای انقلاب بخواهند برای مقابله با ما به اين جنگل قدم بگذارند همة آنها را از بين خواهيم برد.» همچنين درجاي ديگری گفته بود: «اگر جمهوری اسلامی بتواند جاده بانه به سردشت و اين جنگل را بگيرد، اسلحه‌هايمان را را زمين می گذاريم و زن‌هايمان را طلاق مي‌دهيم» در واقع بايد گفت آلواتان مهم‌ترين قسمت نبرد با گروه‌های ضد انقلاب بود اين گروه‌ها در اين جنگل و درپناه درختان كوهستانی آن، مخفی گاه‌های امنی برای خود ساخته بودند وهمين مساله باعث می شد كه «حسن خان» اين طور با اطمينان از اين سنگرشان سخن بگويد … با انفجار سنگر بتونی، صدای الله اكبر در فضای آلواتان پيچيد، اين تكبير علامت پيروزی بود، تعدادی از نيروها به داخل قرارگاه نفوذ كردند.» (علی حسنی‌پور)
رضا رستمی، نویسندة کتاب اسیر آلواتان در گفتگو با سرویس مقاومت خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) می‌گوید: «ساختمان زندان یک طویله بزرگ با یک چهاردیواری با یک درِ حلبی بود. وسعت ساختمان زندان حدود صد متر بود، با ارتفاع یک تا یک و نیم متر و هشت اتاق که در دو ردیف روبه‌روی هم قرار داشتند که بین آنها یک محوطه خالی بود. گاهی اوقات در هر اتاقِ زندان، بیش از ۴۵ زندانی نگهداری می‌شدند. با توجه به تعداد بالای اسرا و کمبودِ فضا، بعضی از اسرا برای استراحت به داخل آخور طویله می‌رفتند. آن‌قدر جا کم بود که اسرا به سختی خودشان را جابه‌جا می‌کردند.
سال 1360 پروندة زندان آلواتان بسته می‌شود. شهید محمود کاوه با عملیاتی زندانیان آن زندان را آزاد می‌کند. در جریان این عملیات جنگل را آتش می‌زنند تا بتوانند عملیات آزادسازی زندانیان را اجرایی کنند. البته حزب دمکرات در نقاط مختلف کردستان پنج شش زندان دیگر داشت اما به اندازه زندان دوله‌تو و آلواتان مشهور نبود. چون مرکزیت اسرای در این زندان بود. بعد از فروپاشی زندان هم کومله و دمکرات به عراق رفتند و از آنجا نیروهای خود را فرماندهی می‌کردند. نکته مهم در مورد بقایای این زندان در مورد شهدایی است که بعد از انفجار و نابودی زندان، از آنجا خارج نشدند. سردار باقرزاده هم گروه تفحصی را برای پیدا کردن شهدای آن زندان‌ها اعزام کردند.» (رضا رستمی)
فرزانه قلعه‌قوند
منابع
مصاحبه با رضا رستمی- 9 آبان 1402 ایبنا
علی حسنی‌پور، راهیان نور
حسین‌پور امیر (1398) در کمین کومله ها، گیلان نکوآفرین