مدیریت استراتژیک منابع انسانی اُسرای جنگی ایران

طراحی و تبیین مدل مدیریت استراتژیک منابع انسانی اُسرای جنگی ایران در اردوگاه‌های عراق

اغلب تئوری‌های سازمان بر سازمان‌هایی متمرکز است که افراد حضور در آن‌ها را با اختیار خود انتخاب می‌کنند و برحسب نوع تعهدات خود می‌توانند در زمان دلخواه سازمان را ترک نمایند؛ اما برخی سازمان‌ها نیز وجود دارند که افراد به اختیار خود، حضور در آن‌ها را انتخاب نمی‌کنند، بلکه مجبورند به‌حکم قانون یا شرایط خاص مانند جنگ مدتی در آن حضور یابند، مانند زندان‌ها، اردوگاه‌های اسرای جنگی یا اردوگاه پناهندگان که در این پژوهش اردوگاه‌های اسرای جنگی ایران در عراق موردمطالعه قرارگرفته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد مطالعات اندکی با رویکرد علمی به‌ویژه در حوزه رشته مدیریت در خصوص اسارت وزندگی اردوگاهی اسرای ایرانی در عراق، انجام‌شده است. با توجه به اهمیت بررسی زندگی آزادگان در شرایط خاص و بحرانی و الگوبرداری از شیوه مدیریت آن‌ها برای سایر شرایط مشابه و آیندگان، هدف پژوهش حاضر شناسایی و تبیین عناصر و مؤلفه‌های مدل مدیریت استراتژیک منابع انسانی اسرای جنگی ایران در اردوگاه‌های عراق است. در این مسیر با استفاده از روش داده بنیاد، ابعاد و مؤلفه‌های مدل شناسایی و بر مبنای آن مدل مدیریت استراتژیک منابع انسانی اسرای جنگی ایران در اردوگاه‌های عراق طراحی و تدوین‌شده است. جامعه آماری این پژوهش را آزادگان کشور جمهوری اسلامی ایران تشکیل داده‌اند. مؤلفه‌ها و ابعاد مدل پژوهش از طریق مصاحبه نیمه ساخت‌یافته با 14 نفر از آزادگان و بررسی اسناد و مدارک تا رسیدن به حد اشباع و پرسشنامه‌های محقق ساخته، جمع‌آوری‌شده و موردبررسی و تجزیه تحلیل قرار گرفتند. عناصر اصلی مدل شامل علل و عوامل مؤثر بر شکل‌گیری مدیریت استراتژیک منابع انسانی در اردوگاه، نقش صلیب سرخ و رهبران استراتژیک در کاهش بحران، شکل‌گیری هسته اولیه و توسعه مدل، استراتژی‌های مدیریت استراتژیک منابع انسانی، اجرای استراتژی‌ها و پیامدهای ناشی از پیاده‌سازی استراتژی‌ها و یک حلقه بازخور است. پس از طراحی اولیه مدل، مشارکت‌کنندگان در تحقیق آن را بررسی و مورد تائید قراردادند. همچنین مهم‌ترین استراتژی‌های شناسایی‌شده در این تحقیق شامل، استراتژی طراحی مشاغل و به‌کارگیری منابع انسانی، استراتژی اجتماعی سازی اسیران تازه‌وارد، استراتژی جابجایی و نقل‌وانتقال اسرا بین اردوگاه‌ها و آسایشگاه‌ها، استراتژی طراحی و اجرای برنامه‌های آموزشی، استراتژی توسعه خلاقیت و نوآوری، استراتژی طراحی و اجرای برنامه‌های فرهنگی- هنری، استراتژی طراحی و اجرای برنامه‌های ورزشی و استراتژی طراحی و پیاده‌سازی سیستم اطلاعات مدیریت می‌باشند. پیامدهای ناشی از اجرای استراتژی‌های این تحقیق نیز شامل پیامدهای فردی (عزت‌نفس، صبر و استقامت، ارتقای معنوی، افزایش علم، دانش و مهارت اسرا، کسب مهارت‌های زندگی اردوگاهی، کاهش آسیب‌های جسمی و روانی اسرا) و پیامدهای عمومی (حفظ اصول و ارزش‌های اسلامی و انقلابی، تأمین منافع ملی، کسب موفقیت در دوران پس از اسارت) می‌باشند.[۱]