جنگ تحمیلی عراق علیه ایران(مرحله اول)

مرحله اول جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، از تهاجم تا عقب‌نشینی عراق، از تاریخ31 شهریور 1359 شروع می شود و در پایان خرداد 1361، به پایان می رسد.

طراحان نظامی عراق تصور کرده بودند که ارتش ضعیف‌شده ایران، اوضاع سیاسی‌اجتماعی آشفته منبعث از تحولات انقلاب، عرب‌بودن مردم خوزستان، و پشتیبانی بین‌المللی، پیشروی سریع و بی‌درد‌سری را برای آنان رقم خواهد زد. اما بر اثر مقاومت‌های پراکنده نیروهای مسلح و البته ایستادگی مردم ایران، ارتش عراق، تنها توانست برای یک‌ماه و نیم، حالت تهاجمی خود را حفظ کند و بعد متوقف شد.

شهرهای اشغال شده

در این مرحله، شهرهای نفت‌شهر، قصر‌شیرین، مهران، سومار، بستان، هویزه، خرمشهر، موسیان، نوسود، منطقه فکه و بیش از 3000 روستا به تصرف عراق در‌آمد و 13.600 کیلومترمربع از خاک ایران اشغال شد. در این تهاجم، گرچه بخشی از غرب خوزستان به دست دشمن افتاد، اما عراق نتوانست شهرهای مهمی مانند آبادان، دزفول، شوش و اهواز و نیز تأسیسات نفتی خوزستان را تصرف کند. پس از توقف حملات عراق، ارتش با هدف انهدام دشمن و بازپس‌گیری سرزمین‌های اشغالی، اقدام به طرح‌ریزی و اجرای چهار عملیات گسترده در طول چهار ماه ابتدایی جنگ کرد، اما هیچ‌یک از عملیات‌های یادشده به اهداف خود نرسید.

چهار عملیات مرحله اول

با آغاز سال دوم جنگ و حضور پررنگ سپاه پاسداران در کنار ارتش، چهار عملیات بزرگ توسط این دو نیرو طرح‌ریزی و اجرا شد؛ عملیات‌هایی که در نهایت به آزادسازی قریب به اتفاق سرزمین‌های اشغالی گردید:

1. عملیات ثامن‌الائمه (شمال آبادان) در تاریخ 5 مهر 1360

2. عملیات طریق‌القدس (منطقه عمومی بستان) در تاریخ 8 آذر 1360

3. عملیات فتح‌المبین (غرب شوش و دزفول) در تاریخ 2 فروردین 1361

4. عملیات بیت‌المقدس (منطقه عمومی خرمشهر) در تاریخ 10 اردیبهشت 1361.

آزاد سازی در عملیات

در این چهار عملیات، بیش از 8500 کیلومترمربع از مناطق اشغال‌شده آزاد شد. بعد از آزادسازی خرمشهر، ارتش عراق ضمن عقب‌نشینی داوطلبانه از برخی دیگر از سرزمین‌های اشغالی، پیشنهاد آتش‌بس داد. اما ایران، که هنوز 2500 کیلومترمربع از اراضی خود را در تصرف دشمن می‌دید، این پیشنهاد را رد کرد.

نیز نگاه کنید به

• جنگ تحمیلی عراق علیه ایران