یادگیری در اسارت: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی آزادگان
 
(یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
با وجود شرایط سخت در اردوگاه های عراقی، بسیاری از اسیران ایرانی به دنبال یادگیری، به ویژه زبان انگلیسی، به عنوان ابزاری برای بقای روانی و خودسازی بودند. در شرایط اسارت، اسیران جنگی برای مقابله با فشار روانی و حفظ هویت فردی و جمعی، به شکل خودجوش به یادگیری می پرداختند و جزوه‌های درسی، کلاس‌های مخفی و جلسات پرسش و پاسخ برگزار می کردند. این تجربیات یادگیری اسرا، نه‌تنها انگیزه‌ای برای بقای معنوی بود، بلکه ظرفیت‌های علمی و مهارتی [[اسرا]] را نیز تقویت می‌کرد. در اینجا قصد داریم چگونگی سازگاری اسرای ایرانی با محیط برای ایجاد فرصت های یادگیری، انگیزه های محرک تلاش های آنها، روش ها و مواد مورد استفاده آنها و تأثیر طولانی مدت مهارت های به دست آمده بپردازیم. با بررسی این موضوع، انعطاف پذیری روح انسان و قدرت تحول آفرین آموزش و پرورش حتی در نامساعدترین شرایط زندگی به تصویر کشیده می شود.  
با وجود شرایط سخت در اردوگاه‌های عراقی، بسیاری از [[اسیران جنگ|اسیران]] ایرانی به دنبال یادگیری، به ویژه زبان انگلیسی، به عنوان ابزاری برای بقای روانی و خودسازی بودند. در شرایط [[اسارت در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران|اسارت]]، [[اسیران جنگ|اسیران جنگی]] برای مقابله با فشار روانی و حفظ هویت فردی و جمعی، به شکل خودجوش به یادگیری می پرداختند و جزوه‌های درسی، کلاس‌های مخفی و جلسات پرسش و پاسخ برگزار می کردند. این تجربیات یادگیری [[اسرا]]، نه‌تنها انگیزه‌ای برای بقای معنوی بود، بلکه ظرفیت‌های علمی و مهارتی [[اسرا]] را نیز تقویت می‌کرد. در اینجا قصد داریم چگونگی سازگاری اسرای ایرانی با محیط برای ایجاد فرصت های یادگیری، انگیزه های محرک تلاش های آنها، روش ها و مواد مورد استفاده آنها و تأثیر طولانی مدت مهارت های به دست آمده بپردازیم. با بررسی این موضوع، انعطاف پذیری روح انسان و قدرت تحول آفرین آموزش و پرورش حتی در نامساعدترین شرایط زندگی به تصویر کشیده می شود.  


== زمینه تاریخی ==
== زمینه تاریخی ==
اسرای جنگی ایرانی در عراق با شرایط سخت، ازدحام بیش از حد و منابع محدود مواجه بودند<ref>Khaji, A., Tabatabaei, M., Ahmad Mashkoori, A. (2020). Protection of Prisoners of War from Torture with Proper Selection of Soldiers Taking Care of POWs: An Ethical View, Trauma Monthly, 25(2), 67-70, DOI:10.30491/TM.2020.213548.1020</ref> که به طور قابل توجهی زندگی روزمره و فرصت های یادگیری آنها را شکل می داد. در اردوگاه‌های نگهداری اسرا در عراق به دلیل محدودیت شدید منابع، امکان آموزش رسمی به اسرا داده نمی شد. با این حال، بحث حفظ شأن و کرامت انسانی اسرا باعث شد گروه‌هایی از اسرا به‌صورت مخفیانه به یادگیری مباحث دینی، ادبیات و مبانی علمی بپردازند. گزارش [[صلیب سرخ]] نشان می‌دهد این کلاس‌ها عمدتاً در ساعات خاموشی اردوگاه‌ها و با پرهیز از جلب توجه نگهبانان برگزار می‌شد<ref name=":0">امانی‌زاده، علی‌اصغر (1393). بررسی وضعیت اسرای ایرانی در اردوگاه‌های عراق. تهران: سروش،ص.140</ref>. چون اجتماع افراد مخصوصاً با تعداد بیشتر اغلب ممنوع و مخاطره‌آمیز بود، به اقتضای شرایط برنامه‌های آموزشی با تعداد متفاوت، عموماً با یکی دو نفر و بعضاً با افراد یک آسایشگاه و احیاناً یک قسمت و چه بسا کل [[اردوگاه]] برگزار می‌شد که البته پنهان‌کاری و مراقبت وصف ذاتی این برنامه‌ها بود<ref name=":1">مبهوتی، احمد (1388). دیار غربت، تهران: [https://www.mfpa.ir پیام آزادگان]،ص.274.</ref><ref>اعتصام، ابراهیم (1394). [[به سمت پرواز(کتاب)|به‌سمت پرواز]]، تهران: [https://www.mfpa.ir پیام آزادگان]،ص. 158.</ref>.در برخی فرصت‌ها که نشستن حساسیت‌زا بود، بر[[نامه]] آموزشی به‌صورت سیار- آموزگار در وسط و فراگیران در طرفین- صورت می‌گرفت<ref>حیدری‌نسب، علیرضا (1396). [[خاکریز دوازدهم(کتاب)|خاکریز دوازدهم]]، تهران: [https://www.mfpa.ir پیام آزادگان]،ص.192-202.</ref><ref name=":2">حیدری نسب، علیرضا (1404). آموزش، ویکی آزادگان، قابل بازیابی از [[آموزش#top-page|https://fa.wikiazadegan.com/index.php?title=%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4#top-page]]</ref>.
اسرای جنگی ایرانی در عراق با شرایط سخت، ازدحام بیش از حد و منابع محدود مواجه بودند<ref>Khaji, A., Tabatabaei, M., Ahmad Mashkoori, A. (2020). Protection of Prisoners of War from Torture with Proper Selection of Soldiers Taking Care of POWs: An Ethical View, Trauma Monthly, 25(2), 67-70, DOI:10.30491/TM.2020.213548.1020</ref> که به طور قابل توجهی زندگی روزمره و فرصت های یادگیری آنها را شکل می داد. در اردوگاه‌های نگهداری [[اسرا]] در عراق به دلیل محدودیت شدید منابع، امکان [[آموزش]] رسمی به [[اسرا]] داده نمی شد. با این حال، بحث حفظ شأن و کرامت انسانی [[اسرا]] باعث شد گروه‌هایی از [[اسرا]] به‌صورت مخفیانه به یادگیری مباحث دینی، ادبیات و مبانی علمی بپردازند. گزارش [[صلیب سرخ]] نشان می‌دهد این کلاس‌ها عمدتاً در ساعات خاموشی اردوگاه‌ها و با پرهیز از جلب توجه نگهبانان برگزار می‌شد<ref name=":0">امانی‌زاده، علی‌اصغر (1393). بررسی وضعیت اسرای ایرانی در اردوگاه‌های عراق. تهران: سروش،ص.140</ref>. چون اجتماع افراد مخصوصاً با تعداد بیشتر اغلب ممنوع و مخاطره‌آمیز بود، به اقتضای شرایط برنامه‌های آموزشی با تعداد متفاوت، عموماً با یکی دو نفر و بعضاً با افراد یک آسایشگاه و احیاناً یک قسمت و چه بسا کل [[اردوگاه]] برگزار می‌شد که البته پنهان‌کاری و مراقبت وصف ذاتی این برنامه‌ها بود<ref name=":1">مبهوتی، احمد (1388). دیار غربت، تهران: [https://www.mfpa.ir پیام آزادگان]،ص.274.</ref><ref>اعتصام، ابراهیم (1394). [[به سمت پرواز(کتاب)|به‌سمت پرواز]]، تهران: [https://www.mfpa.ir پیام آزادگان]،ص. 158.</ref>.در برخی فرصت‌ها که نشستن حساسیت‌زا بود، بر[[نامه]] آموزشی به‌صورت سیار- آموزگار در وسط و فراگیران در طرفین- صورت می‌گرفت<ref>حیدری‌نسب، علیرضا (1396). [[خاکریز دوازدهم(کتاب)|خاکریز دوازدهم]]، تهران: [https://www.mfpa.ir پیام آزادگان]،ص.192-202.</ref><ref name=":2">حیدری نسب، علیرضا (1404). آموزش، ویکی آزادگان، قابل بازیابی از [[آموزش#top-page|https://fa.wikiazadegan.com/index.php?title=%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4#top-page]]</ref>.


== انگیزه‌ها و محرک‌های روانشناختی یادگیری ==
== انگیزه‌ها و محرک‌های روانشناختی یادگیری ==
اسیران جنگی ایرانی در زندان‌های عراق به یادگیری زبان های خارجی، به ویژه زبان انگلیسی، به عنوان وسیله‌ای برای ارضای نیازهای روانشناختی و یافتن معنا در شرایط سخت خود پرداختند. این رفتار را می‌توان از طریق نظریه خودشکوفایی مازلو درک کرد. سلسله مراتب نیازهای مازلو نشان می‌دهد که خودشکوفایی، یا پیگیری رشد و پتانسیل شخصی، پس از برآورده شدن نیازهای اساسی بقا در اولویت قرار می‌گیرد. برای اسرای جنگی ایرانی، یادگیری زبان انگلیسی حس موفقیت و تحرک فکری و تحمل رنج را فراهم می‌کرد و به آنها کمک می‌کرد تا از یکنواختی و ناامیدی اسارت فراتر روند<ref name=":3">Emam, A. (2019), “ English as a Foreign Language (EFL) in Captivity: The case of Iranian prisoners of war in the Iraq-Iran war”, Journal of Prison Education and Reentry, 5(2), 157- 170 DOI https://doi.org/10.25771/7zwa-4s82</ref>.
اسیران جنگی ایرانی در زندان‌های عراق به یادگیری زبان‌های خارجی، به ویژه زبان انگلیسی، به عنوان وسیله‌ای برای ارضای نیازهای روانشناختی و یافتن معنا در شرایط سخت خود پرداختند. این رفتار را می‌توان از طریق نظریه خودشکوفایی مازلو درک کرد. سلسله مراتب نیازهای مازلو نشان می‌دهد که خودشکوفایی، یا پیگیری رشد و پتانسیل شخصی، پس از برآورده شدن نیازهای اساسی بقا در اولویت قرار می‌گیرد. برای اسرای جنگی ایرانی، یادگیری زبان انگلیسی حس موفقیت و تحرک فکری و تحمل رنج را فراهم می‌کرد و به آنها کمک می‌کرد تا از یکنواختی و ناامیدی [[اسارت در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران|اسارت]] فراتر روند<ref name=":3">Emam, A. (2019), “ English as a Foreign Language (EFL) in Captivity: The case of Iranian prisoners of war in the Iraq-Iran war”, Journal of Prison Education and Reentry, 5(2), 157- 170 DOI https://doi.org/10.25771/7zwa-4s82</ref>.


عمل یادگیری همچنین [[ارتباطات]] اجتماعی و تاب‌آوری جمعی را در بین زندانیان تقویت کرد و بیشتر بهزیستی روانشناختی آنها را افزایش داد. اسرای جنگی با مشارکت در فعالیت‌های معنادار، احساسات ناشی از سرخوردگی اگزیستانسیالیستی را کاهش داده و سلامت روانی خود را حفظ کردند، همانطور که اصول فرانکل نشان می‌دهد<ref>Schulenberg S.E, Hutzell R.R, Nassif C., Rogina J.M.(2008). Logotherapy for clinical practice. Psychotherapy, 45(4):447-463, https://doi.org/10.1037/a0014331</ref>.  
عمل یادگیری همچنین [[ارتباطات]] اجتماعی و تاب‌آوری جمعی را در بین زندانیان تقویت کرد و بیشتر بهزیستی روانشناختی آنها را افزایش داد. اسرای جنگی با مشارکت در فعالیت‌های معنادار، احساسات ناشی از سرخوردگی اگزیستانسیالیستی را کاهش داده و سلامت روانی خود را حفظ کردند، همانطور که اصول فرانکل نشان می‌دهد<ref>Schulenberg S.E, Hutzell R.R, Nassif C., Rogina J.M.(2008). Logotherapy for clinical practice. Psychotherapy, 45(4):447-463, https://doi.org/10.1037/a0014331</ref>.  
خط ۱۲: خط ۱۲:


== مواد آموزشی و شیوه‌های کلاس داری ==
== مواد آموزشی و شیوه‌های کلاس داری ==
اسرای جنگی ایرانی در زندان‌های عراق، با وجود محدودیت‌های شدید منابع، نبوغ قابل توجهی در ایجاد محیط‌های یادگیری کاربردی از خود نشان دادند. محورهای آموزش بسیار متنوع بود؛ به‌گونه‌ای که معمولاً بسیاری افراد علاقه داشتند آموزش دهند و دیگران نیز به تفاوت ذوق و سلیقه، درصدد یادگیری بودند. محورهای اصلی یادگیری اسیران را می‌توان به علوم انسانی، فنی‌مهندسی و علوم پایه، زبان های خارجی، علوم دینی تقسیم کرد. در این میان براساس نیاز، ادبیات، معارف دینی و زبان انگلیسی بیشترین اهتمام را به خود اختصاص داده بود<ref name=":4">1.     نبوی چاشمی، سید رضی (1404). ابتکارات و خلاقیت، قابل بازیابی از [[ابتکارات و خلاقیت|https://fa.wikiazadegan.com/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%88_%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C%D8%AA]]</ref>. پس از اهتمام به علوم دینی، ادبیات و زبان های خارجی مهم‌ترین محور یادگیری بودند، مخصوصاً آنکه در فضای جدید، فهم زبان‌های جدید برای برقراری ارتباط با مخاطبان جدید ضرورت داشت<ref name=":0" /><ref name=":1" />.
اسرای جنگی ایرانی در زندان‌های عراق، با وجود محدودیت‌های شدید منابع، نبوغ قابل توجهی در ایجاد محیط‌های یادگیری کاربردی از خود نشان دادند. محورهای [[آموزش]] بسیار متنوع بود؛ به‌گونه‌ای که معمولاً بسیاری افراد علاقه داشتند [[آموزش]] دهند و دیگران نیز به تفاوت ذوق و سلیقه، درصدد یادگیری بودند. محورهای اصلی یادگیری [[اسیران جنگ|اسیران]] را می‌توان به علوم انسانی، فنی‌مهندسی و علوم پایه، زبان های خارجی، علوم دینی تقسیم کرد. در این میان براساس نیاز، ادبیات، معارف دینی و زبان انگلیسی بیشترین اهتمام را به خود اختصاص داده بود<ref name=":4">1.     نبوی چاشمی، سید رضی (1404). ابتکارات و خلاقیت، قابل بازیابی از [[ابتکارات و خلاقیت|https://fa.wikiazadegan.com/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%88_%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C%D8%AA]]</ref>. پس از اهتمام به علوم دینی، ادبیات و زبان های خارجی مهم‌ترین محور یادگیری بودند، مخصوصاً آنکه در فضای جدید، فهم زبان‌های جدید برای برقراری ارتباط با مخاطبان جدید ضرورت داشت<ref name=":0" /><ref name=":1" />.


کتاب‌های درسی اغلب در دسترس نبودند، بنابراین اسرای جنگی از یادداشت‌های دست‌نویس، فرهنگ لغت‌های مشترک و تکه‌هایی از کتاب‌هایی که به اردوگاه‌ها قاچاق شده بودند، استفاده می‌کردند. برخی از زندانیان دروس را از حافظه بازسازی می‌کردند و از تحصیلات قبلی خود بهره می‌بردند. وسایل کمک آموزشی بداهه شامل تخته سیاه های دست ساز ساخته شده از مقوا و زغال چوب، و همچنین کاغذهای تغییر کاربری داده شده از مواد بسته بندی بود. با استفاده از کارتن، پاکت سیمان، حاشیه روزنامه، پاکت سیگار و پاکت دارو و... دفترچه تولید می‌شد<ref name=":4" /><ref>شورای علمی [[دانشنامه آزادگان]] (1399). [[دانشنامه آزادگان]]: اسیران ایرانی آزاد شده در جنگ عراق علیه ایران. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی؛ [https://www.mfpa.ir پیام آزادگان]، ذیل مدخل" ابتکارات و خلاقیت"</ref>. تمرینات بر ساخت واژگان، تمرینات گرامری و تمرین مکالمه متمرکز بود، که اغلب در گروه‌های کوچک برای به حداکثر رساندن مشارکت انجام می‌شد.
کتاب‌های درسی اغلب در دسترس نبودند، بنابراین اسرای جنگی از یادداشت‌های دست‌نویس، فرهنگ لغت‌های مشترک و تکه‌هایی از کتاب‌هایی که به اردوگاه‌ها قاچاق شده بودند، استفاده می‌کردند. برخی از زندانیان دروس را از حافظه بازسازی می‌کردند و از تحصیلات قبلی خود بهره می‌بردند. وسایل کمک آموزشی بداهه شامل تخته سیاه های دست ساز ساخته شده از مقوا و زغال چوب، و همچنین کاغذهای تغییر کاربری داده شده از مواد بسته بندی بود. با استفاده از کارتن، پاکت سیمان، حاشیه روزنامه، پاکت سیگار و پاکت دارو و... دفترچه تولید می‌شد<ref name=":4" /><ref>شورای علمی [[دانشنامه آزادگان]] (1399). [[دانشنامه آزادگان]]: اسیران ایرانی آزاد شده در جنگ عراق علیه ایران. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی؛ [https://www.mfpa.ir پیام آزادگان]، ذیل مدخل" ابتکارات و خلاقیت"</ref>. تمرینات بر ساخت واژگان، تمرینات گرامری و تمرین مکالمه متمرکز بود، که اغلب در گروه‌های کوچک برای به حداکثر رساندن مشارکت انجام می‌شد.
خط ۳۳: خط ۳۳:


== تاثیرات بلندمدت این ابتکارات آموزشی بر اسرای جنگی ==
== تاثیرات بلندمدت این ابتکارات آموزشی بر اسرای جنگی ==
تاثیرات بلندمدت ابتکارات آموزشی بر اسرای جنگی ایرانی  در زندان‌های عراق چندوجهی بود و بر بهزیستی روانی، ادغام اجتماعی و فرصت‌های حرفه‌ای آنها پس از آزادی تأثیر گذاشت. در زیر تجزیه و تحلیل گسترده‌ای بر اساس تحقیقات موجود ارائه شده است:
تاثیرات بلندمدت [[ابتکارات و خلاقیت در آموزش|ابتکارات]] آموزشی بر اسرای جنگی ایرانی در زندان‌های عراق چندوجهی بود و بر بهزیستی روانی، ادغام اجتماعی و فرصت‌های حرفه‌ای آنها پس از آزادی تأثیر گذاشت. در زیر تجزیه و تحلیل گسترده‌ای بر اساس تحقیقات موجود ارائه شده است:


=== 1.انعطاف‌پذیری روانی و مکانیسم‌های مقابله ===
=== 1.انعطاف‌پذیری روانی و مکانیسم‌های مقابله ===
فعالیت‌های آموزشی،  از جمله یادگیری زبان انگلیسی، مفاهیم دینی، علوم و فنون، ترجمه به اسرای جنگی در طول اسارت حس هدفمندی و تعامل فکری می‌داد. این امر به کاهش تلفات روانی زندان، از جمله احساس ناامیدی و سرخوردگی وجودی کمک کرد(7). پس از آزادی، مزایای روانی این تلاش‌های آموزشی همچنان ادامه داشت. بسیاری از اسرای جنگی سابق گزارش دادند که پیگیری‌های فکری آنها در دوران اسارت به آنها کمک کرده است تا با آسیب‌های جنگ و زندان مقابله کنند و خطر ابتلا به مشکلات سلامت روانی طولانی‌مدت مانند افسردگی و اضطراب را کاهش دهند. با این حال، تلفات روانی اسارت، از جمله اختلال استرس پس از سانحه، اغلب این مزایا را تعدیل می‌کرد<ref name=":5">1.     Saadat, S., & Khaji, A. (2023). Evaluation of suicide among Iranian ex-prisoners of war in Iraq detention camps (1980-90). Journal of Injury and Violence Research, 15(1), 55–61. https://doi.org/10.5249/jivr.v15i1.1783</ref>.
فعالیت‌های آموزشی،  از جمله یادگیری زبان انگلیسی، مفاهیم دینی، علوم و فنون، ترجمه به اسرای جنگی در طول اسارت حس هدفمندی و تعامل فکری می‌داد. این امر به کاهش تلفات روانی زندان، از جمله احساس ناامیدی و سرخوردگی وجودی کمک کرد<ref name=":3" />. پس از آزادی، مزایای روانی این تلاش‌های آموزشی همچنان ادامه داشت. بسیاری از اسرای جنگی سابق گزارش دادند که پیگیری‌های فکری آنها در دوران [[اسارت در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران|اسارت]] به آنها کمک کرده است تا با آسیب‌های جنگ و زندان مقابله کنند و خطر ابتلا به مشکلات سلامت روانی طولانی‌مدت مانند [[افسردگی اسیران جنگ|افسردگی]] و اضطراب را کاهش دهند. با این حال، تلفات روانی اسارت، از جمله اختلال استرس پس از سانحه، اغلب این مزایا را تعدیل می‌کرد<ref name=":5">1.     Saadat, S., & Khaji, A. (2023). Evaluation of suicide among Iranian ex-prisoners of war in Iraq detention camps (1980-90). Journal of Injury and Violence Research, 15(1), 55–61. https://doi.org/10.5249/jivr.v15i1.1783</ref>.


=== ۲. نقش اجتماعی اسرا ===
=== ۲. نقش اجتماعی اسرا ===
مهارت‌های کسب‌شده در دوران اسارت، به‌ویژه تسلط به زبان و آموزش‌های فنی و حرفه‌ای، باعث ورود سریع  اسرای آزادشده در جامعه شد. برای مثال، مهارت‌های زبان انگلیسی، فنی و حرفه ای در ایران پس از جنگ بسیار ارزشمند بود و بسیاری از اسرای سابق را قادر ساخت تا مشاغلی در زمینه‌های تدریس، ترجمه یا تجارت بین‌المللی به دست آورند. این امر نه‌تنها چشم‌اندازهای اقتصادی آن‌ها را بهبود بخشید، بلکه جایگاه اجتماعی و عزت‌نفس آن‌ها را نیز ارتقا داد و  اسرای آزادشده اغلب به حامیان آموزش و توسعه‌ی اجتماعی در زندگی پس از آزادی خود تبدیل شدند<ref name=":3" />.
مهارت‌های کسب‌شده در دوران [[اسارت در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران|اسارت]]، به‌ویژه تسلط به زبان و آموزش‌های فنی و حرفه‌ای، باعث ورود سریع  اسرای آزادشده در جامعه شد. برای مثال، مهارت‌های زبان انگلیسی، فنی و حرفه ای در ایران پس از جنگ بسیار ارزشمند بود و بسیاری از اسرای سابق را قادر ساخت تا مشاغلی در زمینه‌های تدریس، ترجمه یا تجارت بین‌المللی به دست آورند. این امر نه‌تنها چشم‌اندازهای اقتصادی آن‌ها را بهبود بخشید، بلکه جایگاه اجتماعی و عزت‌نفس آن‌ها را نیز ارتقا داد و  اسرای آزادشده اغلب به حامیان آموزش و توسعه‌ی اجتماعی در زندگی پس از آزادی خود تبدیل شدند<ref name=":3" />.


=== ۳. فرصت‌های شغلی و تحرک اقتصادی ===
=== ۳. فرصت‌های شغلی و تحرک اقتصادی ===
مهارت‌های فنی و حرفه‌ای و زبانی که در دوران اسارت توسعه یافت، فرصت‌های شغلی جدیدی را برای بسیاری از اسرای آزادشده ایجاد کرد. این فرصت‌ها به تحرک اقتصادی رو به بالا و زندگی باثبات‌تر پس از آزادی کمک کرد. با این حال، میزان تبدیل این مهارت‌ها به موفقیت شغلی متفاوت بود. عواملی مانند مدت زمان اسارت، کیفیت منابع آموزشی و سطح تحصیلات فرد قبل از اسارت، نقش مهمی در تعیین نتایج ایفا کردند<ref name=":3" />.
مهارت‌های فنی و حرفه‌ای و زبانی که در دوران [[اسارت در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران|اسارت]] توسعه یافت، فرصت‌های شغلی جدیدی را برای بسیاری از اسرای آزادشده ایجاد کرد. این فرصت‌ها به تحرک اقتصادی رو به بالا و زندگی باثبات‌تر پس از آزادی کمک کرد. با این حال، میزان تبدیل این مهارت‌ها به موفقیت شغلی متفاوت بود. عواملی مانند مدت زمان اسارت، کیفیت منابع آموزشی و سطح تحصیلات فرد قبل از اسارت، نقش مهمی در تعیین نتایج ایفا کردند<ref name=":3" />.


=== 4. پیامدهای سیاستی و مسیرهای آینده ===
=== 4. پیامدهای سیاستی و مسیرهای آینده ===
تأثیرات طولانی‌مدت این ابتکارات آموزشی، اهمیت ادغام آموزش در کمک‌های بشردوستانه برای اسرا را برجسته می‌کند. سیاست‌گذاران و سازمان های بین المللی در زمینه حقوق بین الملل و بشر دوستانه، باید موارد زیر را در نظر بگیرند:
تأثیرات طولانی‌مدت این ابتکارات آموزشی، اهمیت ادغام [[آموزش]] در کمک‌های بشردوستانه برای [[اسرا]] را برجسته می‌کند. سیاست‌گذاران و سازمان های بین المللی در زمینه حقوق بین الملل و بشر دوستانه، باید موارد زیر را در نظر بگیرند:


·       گسترش دسترسی به منابع آموزشی در محیط های اردوگاه ها؛
* گسترش دسترسی به منابع آموزشی در محیط‌های اردوگاه‌ها؛
* تاب‌آوری روانی [[اسرا]] را افزایش داده و از بروز افسردگی و ناامیدی تا حد زیادی جلوگیری کرد؛
* پس از آزادی، بسیاری از آزادگان با توان علمی و مهارتی که کسب کرده بودند، سریع‌تر به تحصیل و کار بازگشتند و سهمی در بازسازی جامعه داشتند؛
* اسناد دست‌نویس و جزوه‌های دوره اسارت در کتابخانه‌های شخصی و دانشگاهی حفظ شده و به‌عنوان مدارک تاریخی مورد استفاده پژوهشگران قرار گرفتند.


·       تاب‌آوری روانی اسرا را افزایش داده و از بروز افسردگی و ناامیدی تا حد زیادی جلوگیری کرد؛
خوشبختانه در کشور ایران بنا به پیشنهاد جمعیت [[هلال احمر]] در جلسه مورخ 18 مهر 1362 تشکیل [[کمیسیون حمایت از اسرا و مفقودین ایرانی]] تصویب  و تشکیل شد.  وظیفه این کمیسیون، سیاستگذاری، تعیین خط مشی، باز‌گرداندن اسرای ایرانی و  پیکر مطهر [[شهدای اسیر|اسرای شهید]]، تعیین وضعیت مفقودین، مشخص نمودن آخرین وضعیت پناهندگان(← [[پناهندگی]]) و ابلاغ مصوبات به اعضای کمیسیون برای اقدام لازم و نظارت و پیگیری براجرای آن است<ref>شاه حسینی، مجید (1404). کمیسیون حمایت از اسرا و مفقودین ایرانی، ویکی آزادگان، قابل بازیابی از [[کمیسیون حمایت از اسرا و مفقودین ایرانی]]</ref>. همچنین [[ستاد رسیدگی به امور آزادگان]] در 22 مرداد 1369، هم‌زمان با بازگشت [[اسرا]] به کشور، براساس [[قانون حمایت از آزادگان]] مصوب 23 آذرماه 1368 مجلس شورای اسلامی تشكیل شد<ref name=":6">پرتو، فتح الله(1404). ستاد رسیدگی به امور آزادگان، ویکی آزاداگان، قابل بازیابی از [[ستاد رسیدگی به امور آزادگان]]</ref>. این ستاد در نخستین گام با [[تبادل اسیران|تبادل]] انبوه [[اسرا]] مواجه شد و براساس همان قانون و با مساعدت و همراهی دیگر دستگاه‌ها، مسئولیت این كار را به دوش گرفت و تبادل 39026 آزاده و به تعداد بیشتر اسیر عراقی را انجام داد. این ستاد بیش از 270 واحد ستادی در سراسر كشور تشكیل داد<ref>'''1.    ''' بازگشت آزادگان، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، قابل بازیابی از<nowiki/>https://psri.ir/?id=9qcukz0o</ref> و خدمات‌دهی به آزادگان را در زمینه‌های گوناگون آغاز كرد. ریاست [[ستاد رسیدگی به امور آزادگان]] برعهده عباسعلی وكیلی بود<ref name=":6" />.
 
·       پس از آزادی، بسیاری از آزادگان با توان علمی و مهارتی که کسب کرده بودند، سریع‌تر به تحصیل و کار بازگشتند و سهمی در بازسازی جامعه داشتند؛
 
·       اسناد دست‌نویس و جزوه‌های دوره اسارت در کتابخانه‌های شخصی و دانشگاهی حفظ شده و به‌عنوان مدارک تاریخی مورد استفاده پژوهشگران قرار گرفتند.
 
خوشبختانه در کشور ایران بنا به پیشنهاد جمعیت [[هلال احمر]] در جلسه مورخ 18 مهر 1362 تشکیل [[کمیسیون حمایت از اسرا و مفقودین ایرانی]] تصویب  و تشکیل شد.  وظیفه این کمیسیون، سیاستگذاری، تعیین خط مشی، باز‌گرداندن اسرای ایرانی و  پیکر مطهر اسرای شهید، تعیین وضعیت مفقودین، مشخص نمودن آخرین وضعیت پناهندگان(← [[پناهندگی]]) و ابلاغ مصوبات به اعضای کمیسیون برای اقدام لازم و نظارت و پیگیری براجرای آن است<ref>شاه حسینی، مجید (1404). کمیسیون حمایت از اسرا و مفقودین ایرانی، ویکی آزادگان، قابل بازیابی از [[کمیسیون حمایت از اسرا و مفقودین ایرانی]]</ref>. همچنین [[ستاد رسیدگی به امور آزادگان]] در 22 مرداد 1369، هم‌زمان با بازگشت اُسرا به کشور، براساس [[قانون حمایت از آزادگان]] مصوب 23 آذرماه 1368 مجلس شورای اسلامی تشكیل شد<ref name=":6">پرتو، فتح الله(1404). ستاد رسیدگی به امور آزادگان، ویکی آزاداگان، قابل بازیابی از [[ستاد رسیدگی به امور آزادگان]]</ref>. این ستاد در نخستین گام با تبادل انبوه اسرا مواجه شد و براساس همان قانون و با مساعدت و همراهی دیگر دستگاه‌ها، مسئولیت این كار را به دوش گرفت و تبادل 39026 آزاده و به تعداد بیشتر اسیر عراقی را انجام داد. این ستاد بیش از 270 واحد ستادی در سراسر كشور تشكیل داد<ref>'''1.    ''' بازگشت آزادگان، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، قابل بازیابی از<nowiki/>https://psri.ir/?id=9qcukz0o</ref> و خدمات‌دهی به آزادگان را در زمینه‌های گوناگون آغاز كرد. ریاست ستاد رسیدگی به امور آزادگان برعهده عباسعلی وكیلی بود<ref name=":6" />.


== نقش سازمان های بین المللی در ابتکارات یادگیری ==
== نقش سازمان های بین المللی در ابتکارات یادگیری ==
نقش سازمان‌های خارجی، به‌ویژه کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، در حمایت از اسرای جنگی ایرانی  در اردوگاه های عراق در طول جنگ ایران و عراق، در درجه اول بر نظارت بشردوستانه متمرکز بود تا حمایت مستقیم از آموزش اسرا. هیچ مدرکی وجود ندارد که کمیته بین‌المللی صلیب سرخ یا سایر سازمان‌های بین المللی مستقیماً در ابتکارات آموزشی در داخل اردوگاه‌های عراقی مشارکت داشته باشند. ولی خوشبختانه خود اسیران ایرانی فعالیت‌های آموزشی را با استفاده از منابع محدودی که در اختیار داشتند، سازماندهی و داوطلبانه انجام می‌دادند<ref name=":5" />.
نقش سازمان‌های خارجی، به‌ویژه کمیته بین‌المللی [[صلیب سرخ]]، در حمایت از اسرای جنگی ایرانی  در اردوگاه‌های عراق در طول جنگ ایران و عراق، در درجه اول بر نظارت بشردوستانه متمرکز بود تا حمایت مستقیم از [[آموزش]] [[اسرا]]. هیچ مدرکی وجود ندارد که کمیته بین‌المللی [[صلیب سرخ]] یا سایر سازمان‌های بین المللی مستقیماً در [[ابتکارات و خلاقیت در آموزش|ابتکارات]] آموزشی در داخل اردوگاه‌های عراقی مشارکت داشته باشند. ولی خوشبختانه خود اسیران ایرانی فعالیت‌های آموزشی را با استفاده از منابع محدودی که در اختیار داشتند، سازماندهی و داوطلبانه انجام می‌دادند<ref name=":5" />.


تجربه یادگیری در اسارت نشان داد که حتی در شرایط محدودیت مطلق، اراده جمعی و خلاقیت فردی می‌تواند جریان آموزش را حفظ کرده و تاب‌آوری روح انسان و قدرت دگرگون‌کننده آموزش در شرایط سخت را برجسته کند.  
تجربه یادگیری در [[اسارت در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران|اسارت]] نشان داد که حتی در شرایط محدودیت مطلق، اراده جمعی و خلاقیت فردی می‌تواند جریان [[آموزش]] را حفظ کرده و تاب‌آوری روح انسان و قدرت دگرگون‌کننده آموزش در شرایط سخت را برجسته کند.  


== نیز نگاه کنید به ==
== نیز نگاه کنید به ==

نسخهٔ کنونی تا ‏۲ سپتامبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۵۸

با وجود شرایط سخت در اردوگاه‌های عراقی، بسیاری از اسیران ایرانی به دنبال یادگیری، به ویژه زبان انگلیسی، به عنوان ابزاری برای بقای روانی و خودسازی بودند. در شرایط اسارت، اسیران جنگی برای مقابله با فشار روانی و حفظ هویت فردی و جمعی، به شکل خودجوش به یادگیری می پرداختند و جزوه‌های درسی، کلاس‌های مخفی و جلسات پرسش و پاسخ برگزار می کردند. این تجربیات یادگیری اسرا، نه‌تنها انگیزه‌ای برای بقای معنوی بود، بلکه ظرفیت‌های علمی و مهارتی اسرا را نیز تقویت می‌کرد. در اینجا قصد داریم چگونگی سازگاری اسرای ایرانی با محیط برای ایجاد فرصت های یادگیری، انگیزه های محرک تلاش های آنها، روش ها و مواد مورد استفاده آنها و تأثیر طولانی مدت مهارت های به دست آمده بپردازیم. با بررسی این موضوع، انعطاف پذیری روح انسان و قدرت تحول آفرین آموزش و پرورش حتی در نامساعدترین شرایط زندگی به تصویر کشیده می شود.

زمینه تاریخی

اسرای جنگی ایرانی در عراق با شرایط سخت، ازدحام بیش از حد و منابع محدود مواجه بودند[۱] که به طور قابل توجهی زندگی روزمره و فرصت های یادگیری آنها را شکل می داد. در اردوگاه‌های نگهداری اسرا در عراق به دلیل محدودیت شدید منابع، امکان آموزش رسمی به اسرا داده نمی شد. با این حال، بحث حفظ شأن و کرامت انسانی اسرا باعث شد گروه‌هایی از اسرا به‌صورت مخفیانه به یادگیری مباحث دینی، ادبیات و مبانی علمی بپردازند. گزارش صلیب سرخ نشان می‌دهد این کلاس‌ها عمدتاً در ساعات خاموشی اردوگاه‌ها و با پرهیز از جلب توجه نگهبانان برگزار می‌شد[۲]. چون اجتماع افراد مخصوصاً با تعداد بیشتر اغلب ممنوع و مخاطره‌آمیز بود، به اقتضای شرایط برنامه‌های آموزشی با تعداد متفاوت، عموماً با یکی دو نفر و بعضاً با افراد یک آسایشگاه و احیاناً یک قسمت و چه بسا کل اردوگاه برگزار می‌شد که البته پنهان‌کاری و مراقبت وصف ذاتی این برنامه‌ها بود[۳][۴].در برخی فرصت‌ها که نشستن حساسیت‌زا بود، برنامه آموزشی به‌صورت سیار- آموزگار در وسط و فراگیران در طرفین- صورت می‌گرفت[۵][۶].

انگیزه‌ها و محرک‌های روانشناختی یادگیری

اسیران جنگی ایرانی در زندان‌های عراق به یادگیری زبان‌های خارجی، به ویژه زبان انگلیسی، به عنوان وسیله‌ای برای ارضای نیازهای روانشناختی و یافتن معنا در شرایط سخت خود پرداختند. این رفتار را می‌توان از طریق نظریه خودشکوفایی مازلو درک کرد. سلسله مراتب نیازهای مازلو نشان می‌دهد که خودشکوفایی، یا پیگیری رشد و پتانسیل شخصی، پس از برآورده شدن نیازهای اساسی بقا در اولویت قرار می‌گیرد. برای اسرای جنگی ایرانی، یادگیری زبان انگلیسی حس موفقیت و تحرک فکری و تحمل رنج را فراهم می‌کرد و به آنها کمک می‌کرد تا از یکنواختی و ناامیدی اسارت فراتر روند[۷].

عمل یادگیری همچنین ارتباطات اجتماعی و تاب‌آوری جمعی را در بین زندانیان تقویت کرد و بیشتر بهزیستی روانشناختی آنها را افزایش داد. اسرای جنگی با مشارکت در فعالیت‌های معنادار، احساسات ناشی از سرخوردگی اگزیستانسیالیستی را کاهش داده و سلامت روانی خود را حفظ کردند، همانطور که اصول فرانکل نشان می‌دهد[۸].

این امر قدرت تحول‌آفرین آموزش را حتی در نامساعدترین شرایط برجسته می‌کند.

مواد آموزشی و شیوه‌های کلاس داری

اسرای جنگی ایرانی در زندان‌های عراق، با وجود محدودیت‌های شدید منابع، نبوغ قابل توجهی در ایجاد محیط‌های یادگیری کاربردی از خود نشان دادند. محورهای آموزش بسیار متنوع بود؛ به‌گونه‌ای که معمولاً بسیاری افراد علاقه داشتند آموزش دهند و دیگران نیز به تفاوت ذوق و سلیقه، درصدد یادگیری بودند. محورهای اصلی یادگیری اسیران را می‌توان به علوم انسانی، فنی‌مهندسی و علوم پایه، زبان های خارجی، علوم دینی تقسیم کرد. در این میان براساس نیاز، ادبیات، معارف دینی و زبان انگلیسی بیشترین اهتمام را به خود اختصاص داده بود[۹]. پس از اهتمام به علوم دینی، ادبیات و زبان های خارجی مهم‌ترین محور یادگیری بودند، مخصوصاً آنکه در فضای جدید، فهم زبان‌های جدید برای برقراری ارتباط با مخاطبان جدید ضرورت داشت[۲][۳].

کتاب‌های درسی اغلب در دسترس نبودند، بنابراین اسرای جنگی از یادداشت‌های دست‌نویس، فرهنگ لغت‌های مشترک و تکه‌هایی از کتاب‌هایی که به اردوگاه‌ها قاچاق شده بودند، استفاده می‌کردند. برخی از زندانیان دروس را از حافظه بازسازی می‌کردند و از تحصیلات قبلی خود بهره می‌بردند. وسایل کمک آموزشی بداهه شامل تخته سیاه های دست ساز ساخته شده از مقوا و زغال چوب، و همچنین کاغذهای تغییر کاربری داده شده از مواد بسته بندی بود. با استفاده از کارتن، پاکت سیمان، حاشیه روزنامه، پاکت سیگار و پاکت دارو و... دفترچه تولید می‌شد[۹][۱۰]. تمرینات بر ساخت واژگان، تمرینات گرامری و تمرین مکالمه متمرکز بود، که اغلب در گروه‌های کوچک برای به حداکثر رساندن مشارکت انجام می‌شد.

فضاهای کلاس درس نیز به همان اندازه مبتکرانه بودند. زندانیان گوشه‌های پادگان‌های شلوغ را به مناطق مطالعه تبدیل می‌کردند و از پتو یا ملحفه برای ایجاد حریم خصوصی استفاده می‌کردند. این کلاس‌های درس موقت، حس عادی بودن و تعامل فکری را حتی در شرایط سرکوب‌گرانه تقویت می‌کرد. این رویکرد انطباقی، تاب‌آوری و عزم اسرای جنگی ایرانی را برای پیگیری تحصیلات به عنوان وسیله‌ای برای بقای روانی و خودسازی برجسته می‌کند. تلاش‌های آنها بر پتانسیل دگرگون‌کننده یادگیری، حتی در نامساعدترین شرایط، تأکید می‌کند[۷].

روش‌ها، تکنیک‌ها و ارزیابی تدریس

اسیران جنگی ایرانی در زندان‌های عراق از روش‌های تدریس نوآورانه و ارزیابی‌های غیررسمی برای تسهیل یادگیری در شرایط سخت استفاده می‌کردند. این روش‌ها ناشی از کمبود منابع رسمی و نیاز به انطباق‌پذیری در یک محیط چالش‌برانگیز بود. با توجه به ابعاد مختلف کارهای آموزشی و مخاطرات آن، به‌مرور زمان و اقتضای احوال، تشکیلاتی فرهنگی‌آموزشی شکل گرفت. این تشکیلات، که گسترده‌ترین و مؤثرترین تشکیلات دوره اسارت بود، برنامه‌ریزی‌های وسیع و اقدامات فراگیری داشت. با توجه به حساسیت دشمن نسبت به امور آموزشی، جلسات با رعایت احتیاط و تدبیر، به‌صورت شبکه‌ای و در قسمت‌های مخفی‌تر اردوگاه تشکیل می‌شد. البته تفاوت سنی، فکری و اطلاعاتی فراگیران سبب می‌شد کلاس‌ها در سطوح متفاوت برگزار گردد[۶] [۱۱][۱۲].

تکنیک‌های تدریس شامل آموزش همتایان بود، جایی که زندانیان آگاه‌تر به عنوان معلم عمل می‌کردند و تمرین‌های ترجمه برای بهبود واژگان و درک مطلب انجام می‌شد. از ابزارهای یادگاری نیز برای کمک به حفظ حافظه، به ویژه برای یادگیری واژگان و گرامر انگلیسی استفاده می‌شد. بحث‌های گروهی و تمرین‌های ایفای نقش به شبیه‌سازی سناریوهای مکالمه واقعی کمک می‌کرد و مهارت‌های زبانی عملی را تقویت می‌نمود[۳][۶].

برای سنجش پیشرفت، ارزیابی‌های غیررسمی توسعه یافت. این ارزیابی‌ها شامل آزمون‌های شفاهی، آزمون‌های کتبی واژگان و گرامر و ارزیابی‌های همتایان بود. زبان‌آموزان اغلب برای تصحیح اشتباهات یکدیگر با هم همکاری می‌کردند و یک محیط یادگیری حمایتی ایجاد می‌کردند. پیشرفت همچنین از طریق توانایی شرکت در مکالمات اساسی یا ترجمه متون ساده، که نشان‌دهنده کاربرد عملی زبان بود، سنجیده می‌شد[۷].

این روش‌ها بر تاب‌آوری و خلاقیت اسیران جنگی تأکید دارد، کسانی که شرایط وخیم خود را به فرصت‌هایی برای رشد فکری و حمایت متقابل تبدیل کردند. رویکرد آنها پتانسیل دگرگون‌کننده آموزش را، حتی در نامساعدترین شرایط، نشان می‌دهد.

پیامدها و میراث پس از اسارت

مهارت‌های زبان انگلیسی که در طول اسارت به دست آمد، تأثیرات بلندمدت قابل توجهی بر ادغام اجتماعی و شغلی اسرای آزادشده ایرانی داشت. بسیاری از زندانیان سابق گزارش دادند که تسلط آنها به زبان انگلیسی دسترسی به فرصت‌های آموزشی و حرفه‌ای را پس از آزادی، به ویژه در زمینه‌هایی که نیاز به ارتباطات بین‌المللی یا تخصص فنی داشتند، تسهیل کرده است[۷]. این مهارت همچنین به برخی افراد کمک کرد تا در نقش‌های تدریس یا ترجمه، با بهره‌گیری از تجربیات یادگیری منحصربه‌فرد خود در طول اسارت، جایگاهی به دست آورند.

از نظر اجتماعی، تسلط به زبان انگلیسی به بهبود عزت نفس و احساس موفقیت کمک کرد که برای ادغام مجدد در زندگی غیرنظامی بسیار مهم بود. با این حال، آسیب‌های روانی ناشی از اسارت، از جمله اختلال استرس پس از سانحه، اغلب این مزایا را تعدیل می‌کرد. اسرای آزادشده‌ای که به اختلال استرس پس از سانحه مزمن مبتلا بودند، به دلیل اختلالات شناختی و ناراحتی عاطفی، در استفاده کامل از مهارت‌های زبانی خود با چالش‌هایی روبرو بودند[۱۳].

تاثیرات بلندمدت این ابتکارات آموزشی بر اسرای جنگی

تاثیرات بلندمدت ابتکارات آموزشی بر اسرای جنگی ایرانی در زندان‌های عراق چندوجهی بود و بر بهزیستی روانی، ادغام اجتماعی و فرصت‌های حرفه‌ای آنها پس از آزادی تأثیر گذاشت. در زیر تجزیه و تحلیل گسترده‌ای بر اساس تحقیقات موجود ارائه شده است:

1.انعطاف‌پذیری روانی و مکانیسم‌های مقابله

فعالیت‌های آموزشی،  از جمله یادگیری زبان انگلیسی، مفاهیم دینی، علوم و فنون، ترجمه به اسرای جنگی در طول اسارت حس هدفمندی و تعامل فکری می‌داد. این امر به کاهش تلفات روانی زندان، از جمله احساس ناامیدی و سرخوردگی وجودی کمک کرد[۷]. پس از آزادی، مزایای روانی این تلاش‌های آموزشی همچنان ادامه داشت. بسیاری از اسرای جنگی سابق گزارش دادند که پیگیری‌های فکری آنها در دوران اسارت به آنها کمک کرده است تا با آسیب‌های جنگ و زندان مقابله کنند و خطر ابتلا به مشکلات سلامت روانی طولانی‌مدت مانند افسردگی و اضطراب را کاهش دهند. با این حال، تلفات روانی اسارت، از جمله اختلال استرس پس از سانحه، اغلب این مزایا را تعدیل می‌کرد[۱۴].

۲. نقش اجتماعی اسرا

مهارت‌های کسب‌شده در دوران اسارت، به‌ویژه تسلط به زبان و آموزش‌های فنی و حرفه‌ای، باعث ورود سریع  اسرای آزادشده در جامعه شد. برای مثال، مهارت‌های زبان انگلیسی، فنی و حرفه ای در ایران پس از جنگ بسیار ارزشمند بود و بسیاری از اسرای سابق را قادر ساخت تا مشاغلی در زمینه‌های تدریس، ترجمه یا تجارت بین‌المللی به دست آورند. این امر نه‌تنها چشم‌اندازهای اقتصادی آن‌ها را بهبود بخشید، بلکه جایگاه اجتماعی و عزت‌نفس آن‌ها را نیز ارتقا داد و  اسرای آزادشده اغلب به حامیان آموزش و توسعه‌ی اجتماعی در زندگی پس از آزادی خود تبدیل شدند[۷].

۳. فرصت‌های شغلی و تحرک اقتصادی

مهارت‌های فنی و حرفه‌ای و زبانی که در دوران اسارت توسعه یافت، فرصت‌های شغلی جدیدی را برای بسیاری از اسرای آزادشده ایجاد کرد. این فرصت‌ها به تحرک اقتصادی رو به بالا و زندگی باثبات‌تر پس از آزادی کمک کرد. با این حال، میزان تبدیل این مهارت‌ها به موفقیت شغلی متفاوت بود. عواملی مانند مدت زمان اسارت، کیفیت منابع آموزشی و سطح تحصیلات فرد قبل از اسارت، نقش مهمی در تعیین نتایج ایفا کردند[۷].

4. پیامدهای سیاستی و مسیرهای آینده

تأثیرات طولانی‌مدت این ابتکارات آموزشی، اهمیت ادغام آموزش در کمک‌های بشردوستانه برای اسرا را برجسته می‌کند. سیاست‌گذاران و سازمان های بین المللی در زمینه حقوق بین الملل و بشر دوستانه، باید موارد زیر را در نظر بگیرند:

  • گسترش دسترسی به منابع آموزشی در محیط‌های اردوگاه‌ها؛
  • تاب‌آوری روانی اسرا را افزایش داده و از بروز افسردگی و ناامیدی تا حد زیادی جلوگیری کرد؛
  • پس از آزادی، بسیاری از آزادگان با توان علمی و مهارتی که کسب کرده بودند، سریع‌تر به تحصیل و کار بازگشتند و سهمی در بازسازی جامعه داشتند؛
  • اسناد دست‌نویس و جزوه‌های دوره اسارت در کتابخانه‌های شخصی و دانشگاهی حفظ شده و به‌عنوان مدارک تاریخی مورد استفاده پژوهشگران قرار گرفتند.

خوشبختانه در کشور ایران بنا به پیشنهاد جمعیت هلال احمر در جلسه مورخ 18 مهر 1362 تشکیل کمیسیون حمایت از اسرا و مفقودین ایرانی تصویب  و تشکیل شد.  وظیفه این کمیسیون، سیاستگذاری، تعیین خط مشی، باز‌گرداندن اسرای ایرانی و  پیکر مطهر اسرای شهید، تعیین وضعیت مفقودین، مشخص نمودن آخرین وضعیت پناهندگان(← پناهندگی) و ابلاغ مصوبات به اعضای کمیسیون برای اقدام لازم و نظارت و پیگیری براجرای آن است[۱۵]. همچنین ستاد رسیدگی به امور آزادگان در 22 مرداد 1369، هم‌زمان با بازگشت اسرا به کشور، براساس قانون حمایت از آزادگان مصوب 23 آذرماه 1368 مجلس شورای اسلامی تشكیل شد[۱۶]. این ستاد در نخستین گام با تبادل انبوه اسرا مواجه شد و براساس همان قانون و با مساعدت و همراهی دیگر دستگاه‌ها، مسئولیت این كار را به دوش گرفت و تبادل 39026 آزاده و به تعداد بیشتر اسیر عراقی را انجام داد. این ستاد بیش از 270 واحد ستادی در سراسر كشور تشكیل داد[۱۷] و خدمات‌دهی به آزادگان را در زمینه‌های گوناگون آغاز كرد. ریاست ستاد رسیدگی به امور آزادگان برعهده عباسعلی وكیلی بود[۱۶].

نقش سازمان های بین المللی در ابتکارات یادگیری

نقش سازمان‌های خارجی، به‌ویژه کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، در حمایت از اسرای جنگی ایرانی  در اردوگاه‌های عراق در طول جنگ ایران و عراق، در درجه اول بر نظارت بشردوستانه متمرکز بود تا حمایت مستقیم از آموزش اسرا. هیچ مدرکی وجود ندارد که کمیته بین‌المللی صلیب سرخ یا سایر سازمان‌های بین المللی مستقیماً در ابتکارات آموزشی در داخل اردوگاه‌های عراقی مشارکت داشته باشند. ولی خوشبختانه خود اسیران ایرانی فعالیت‌های آموزشی را با استفاده از منابع محدودی که در اختیار داشتند، سازماندهی و داوطلبانه انجام می‌دادند[۱۴].

تجربه یادگیری در اسارت نشان داد که حتی در شرایط محدودیت مطلق، اراده جمعی و خلاقیت فردی می‌تواند جریان آموزش را حفظ کرده و تاب‌آوری روح انسان و قدرت دگرگون‌کننده آموزش در شرایط سخت را برجسته کند.

نیز نگاه کنید به

کتابشناسی

  1. ↑ Khaji, A., Tabatabaei, M., Ahmad Mashkoori, A. (2020). Protection of Prisoners of War from Torture with Proper Selection of Soldiers Taking Care of POWs: An Ethical View, Trauma Monthly, 25(2), 67-70, DOI:10.30491/TM.2020.213548.1020
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ امانی‌زاده، علی‌اصغر (1393). بررسی وضعیت اسرای ایرانی در اردوگاه‌های عراق. تهران: سروش،ص.140
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ مبهوتی، احمد (1388). دیار غربت، تهران: پیام آزادگان،ص.274.
  4. ↑ اعتصام، ابراهیم (1394). به‌سمت پرواز، تهران: پیام آزادگان،ص. 158.
  5. ↑ حیدری‌نسب، علیرضا (1396). خاکریز دوازدهم، تهران: پیام آزادگان،ص.192-202.
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ حیدری نسب، علیرضا (1404). آموزش، ویکی آزادگان، قابل بازیابی از https://fa.wikiazadegan.com/index.php?title=%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4#top-page
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ۷٫۳ ۷٫۴ ۷٫۵ ۷٫۶ Emam, A. (2019), “ English as a Foreign Language (EFL) in Captivity: The case of Iranian prisoners of war in the Iraq-Iran war”, Journal of Prison Education and Reentry, 5(2), 157- 170 DOI https://doi.org/10.25771/7zwa-4s82
  8. ↑ Schulenberg S.E, Hutzell R.R, Nassif C., Rogina J.M.(2008). Logotherapy for clinical practice. Psychotherapy, 45(4):447-463, https://doi.org/10.1037/a0014331
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ 1.     نبوی چاشمی، سید رضی (1404). ابتکارات و خلاقیت، قابل بازیابی از https://fa.wikiazadegan.com/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%88_%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C%D8%AA
  10. ↑ شورای علمی دانشنامه آزادگان (1399). دانشنامه آزادگان: اسیران ایرانی آزاد شده در جنگ عراق علیه ایران. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی؛ پیام آزادگان، ذیل مدخل" ابتکارات و خلاقیت"
  11. ↑ علیدوست، علی (1391). ابر فیاض چ دوم، تهران: پیام آزادگان، ص. 123-125.
  12. ↑ براتی، محمدرضا (1387). ترنم رهایی، مشهد: زلال اندیشه، ص.204-205 و218.
  13. ↑ 1.     Solomon, Z. , Aloni, R, Crompton, L. , Levin, Y. & Psychiatry, J.C. (2018). The Impact of Captivity and Posttraumatic Stress Disorder on Cognitive Performance Among Former Prisoners of War: A Longitudinal Study. The Journal of clinical psychiatry, 79(3) https://doi.org/10.4088/JCP.17m11577
  14. ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ 1.     Saadat, S., & Khaji, A. (2023). Evaluation of suicide among Iranian ex-prisoners of war in Iraq detention camps (1980-90). Journal of Injury and Violence Research, 15(1), 55–61. https://doi.org/10.5249/jivr.v15i1.1783
  15. ↑ شاه حسینی، مجید (1404). کمیسیون حمایت از اسرا و مفقودین ایرانی، ویکی آزادگان، قابل بازیابی از کمیسیون حمایت از اسرا و مفقودین ایرانی
  16. ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ پرتو، فتح الله(1404). ستاد رسیدگی به امور آزادگان، ویکی آزاداگان، قابل بازیابی از ستاد رسیدگی به امور آزادگان
  17. ↑ 1.     بازگشت آزادگان، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، قابل بازیابی ازhttps://psri.ir/?id=9qcukz0o

میترا صمیعی

برگرفته از «https://fa.wikiazadegan.com/index.php?title=یادگیری_در_اسارت&oldid=11230»