اشعار سیاسی در اسارت

در طول تاریخ، شاعران از نقاط مختلف جهان شعرهایی را سروده اند که موضوع آن با سیاست گره خورده و به نوعی اعتراض به عملکرد و یا خود دولت حاکم بر کشورشان بوده است. این دسته از اشعار را در بخش شعر سیاسی طبقه بندی می‌کنیم.

مفهوم شعر سیاسی

یکی از بخش های مهم ادبیات هر کشور آثاری است که نویسنده یا شاعر برای مبارزه با ظلم و بی عدالتی و مخالفت با حکومت یا نظام نالایق اداره ی کشورش خلق کرده است. شعرهایی با این موضوع در دسته سیاسی قرار می‌گیرند. این اشعار سابقه ای طولانی ندارند و این موضوع در کل، موضوع تازه ای است. از زمانی که دولت ها و حاکمیت های مدرن در کشور ها شکل گرفت به وجود آمده است. پیش از آن اشعاری نزدیک به موضوع حاکمیت، مدیحه یا شاید بتوان گفت اشعاری اعتراضی بوده اند.

زبان در این سروده ها معمولا صریح و بی پرده است و خب ارتباط مستقیم با شرایط خفقان و موقعیت اجتماعی شاعر آن دوره دارد. اگر دستش باز تر باشد می‌تواند مقصود خود را ساده و بی پرده تر بیان کند اگر تحت فشار و سانسور باشد شعرش به زبان کنایی نزدیک تر خواهد بود.

شعر سیاسی در جهان

شاعران مطرحی را داریم که شعرهای خوبی با موضوع سیاسی سروده اند و با آثارشان در مبارزه علیه دولت های نا کارآمد کشورشان سهم بزرگی داشته اند که هنوز هم که هنوز است این آثار به تازگی و قدرت همان سال هایی که نوشته شده اند هستند و بعضی از آن ها در بیش تر کشورهای جهان ترجمه و چاپ شده اند.به عنوان مثال لویی آراگون و پل الوار در فرانسه، مایاکوفسکی در شوروی، ناظم حکمت در ترکیه، فدریکو گارسیا لورکا، پابلو نرودا، محمود درویش و… از نقاط مختلف جهان با سرودن شعر های سیاسی در راه آزادی خواهی فعالیت کرده اند.

اشعار سیاسی در دوران اسارت

اشعار سیاسی عمدتاً در وصف امام‌خمینی(ره) و انقلاب اسلامی سروده می‌شد و در بعضی مواقع نیز به مناسبت کسب پیروزی در جبهه‌های جنگ، اشعاری را شاعران آزاده سروده‌اند. محتوای پاره‌ای از اشعار سیاسی در ذمّ رژیم صدام و خود او بود. به‌طور‌کلی، بعثی‌ها نسبت به همه اشعار حساسیت نشان می‌دادند، ولی در مورد اشعار سیاسی، حساسیت آنان مضاعف بود. سراینده شعر در صورت لو رفتن به‌شدت شکنجه می‌شد. به نقل از آزاده، عبدالحسین جلالوند، در یک مورد، هنگامی‌كه قطعه شعری سیاسی در اردوگاه 11 تکریت به دست بعثی‌ها افتاد، کسی را که مسئولیت سرودن آن را برعهده گرفت به زندان انفرادی بردند و به‌سختی شکنجه کردند به‌گونه‌ای‌که تا شش ماه قادر به راه رفتن نبود؛ زیرا تمام گوشت کف پاهای او با ضربه‌های کابل صدمه می‌بیند. (همایش آزادگان اردوگاه تکریت 11 در مشهد).

    شاعران برای مصون ماندن از تبعات اشعار سیاسی، معمولاً ابیات را به ذهن می‌سپردند و درصورتی‌که برای استفاده در جمع نوشته می‌شد، مسئولان فرهنگی، پس از استفاده آن را از بین می‌بردند تا به دست بعثی‌ها نیفتد.

نیز نگاه کنید به

• ادبیات و هنر
• شعر در اسارت
• انواع شعر در اسارت

کتابشناسی

بیژن کیانی شاهوندی

بازنگری دبیرخانه ویکی آزادگان