علل ممنوعیت اشیای ممنوعه اسرا

در دوران اسارت، عراقی‌ها نمی‌خواستند ایرانی‌ها از اخبار و اطلاعات ایران خصوصاً اطلاعات جنگ آگاه شوند، بنابراین گاه و بی گاه به صورت ناگهانی و بدون اطلاع قبلی به بازرسی اردوگاه ها می پرداختند.در این تفتیش‌ها همه وسایل موجود اعم‌از وسایل شخصی افراد که در کیسه‌های انفرادی بود تا پتو و غیره را به هم می‌ریختند؛ به‌گونه‌ای‌که پس از پایان تفتیش و خروج سربازان از آسایشگاه، چند ساعت از وقت اسرا صرف نظافت، مرتب کردن آسایشگاه و جدا کردن وسایل شخصی خود از دیگران می‌شد. هر تکه از وسایل یک فرد در گوشه‌ای از آسایشگاه پیدا می‌شد. در این تفتیش‌ها، بخش قابل‌توجهی مواد خوراکی تهیه‌شده از مقرری ماهانه بود كه سربازان عراقی از بین می‌بردند؛ به‌علاوه همیشه در این‌گونه مواقع، تعداد زیادی از اسرا را مورد ضرب‌وشتم قرار می‌دادند.»

علت ممنوعیت برخی اشیاء

آن‌طور که از شواهد و مصاحبه‌های آزادگان برمی‌آید، عراقی‌ها نمی‌خواستند ایرانی‌ها از اخبار و اطلاعات ایران خصوصاً اطلاعات جنگ آگاه شوند، بنابراین رادیو از ممنوع‌ترین وسایل اردوگاه محسوب می‌شد و یافتن آن مجازات شدیدی به همراه داشت. (← رادیو ) آنها همچنین نمی‌خواستند اُسرا هیچ نوع آموزشی ببینند و از نوشتن و خواندن بهره‌مند شوند و با هرگونه اقدام فرهنگی مخالف بودند؛ (← آموزش) بنابراین کتاب، کاغذ و علی‌الخصوص مداد برای آموزش افراد ممنوع بود: «سربازان عراقی به دنبال توزیع قلم و کاغذ در هر نوبت از بازدید نمایندگان صلیب سرخ، قلم و کاغذ نوبت قبل را جمع‌آوری و در انبار اردوگاه نگه‌داری می‌کردند.

این دفاتر انبارشده، خود یکی دیگر از منابع تأمین کاغذ مورد نیاز در اردوگاه‌های اسرای ثبت‌نام‌شده بود. اسرا با هر دردسری بود به‌صورت مخفیانه به انبار راه می‌یافتند و مقداری از برگ‌های این دفترها را از انبار خارج می‌کردند. از دیگر وسایل ابتدایی برای آموزش، قلم است. با توجه به ممنوعیت داشتن قلم و کاغذ، اسرای ایرانی همواره دنبال راهی بودند تا قلم تهیه کنند. در اردوگاه‌های اسرای ثبت‌نام‌شده و در چهار سال و نیم اول اسارت که داشتن قلم و خودکار ممنوع بود، برداشتن خودکار از وسایل نمایندگان صلیب سرخ یکی از این راه‌ها به‌شمار می‌رفت. آنها برخی‌اوقات این عمل را نادیده می‌گرفتند و گاهی نیز به این کار اعتراض می‌کردند. راه دیگر، خریدن از سربازان عراقی بود که بیشتر در اردوگاه‌های مفقودین صورت می‌گرفت و گاهی هم دزدیدن از خود عراقی‌ها و راه آخر این بود که خود اسرا به روش‌هایی یک نوشت‌افزار می‌ساختند. تخته سیاه افراد شرکت‌کننده در کلاس‌های سوادآموزی، خاک نرم بود. معلم نهضت با یک چوب، حرف را روی خاک می‌نوشت و شاگردانش آن را یاد می‌گرفتند.»

مجازات عراقی‌ها

یافتن اشیای ممنوعه از مخفیگاه‌ها با شكنجه، تنبیه، زندان انفرادی و گاه مجازات بسیار شدید ازسوی بعثی‌ها همراه بود. برای نمونه، کمبود شدید دارو باعث می‌شد که اسرای سالم‌تر ازنظر جسمی به انحاء مختلف برای هم‌بندی‌هایشان دارو تهیه کنند و برای مصارف مختلف آن را از چشم عراقی‌ها پنهان نگه دارند یافتن دارو، قلم، خودكار،رادیو گاه باعث شدیدترین برخورد عراقی‌ها می‌شد.

نیز نگاه کنید به

• مخفیگاه
• مکان مخفیگاه

کتابشناسی

مریم سادات ذکریایی