بهجت افراز: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی آزادگان
(صفحه‌ای تازه حاوی «مسئول اداره اسرا و مفقودین جنگ در سازمان هلال احمر. بهجت افراز در ۱۳۱۲ در شهرستان جهرمِ استان فارس در خانواده‌اي بسيار مذهبي و متقي متولد شد. پدرش در بازار اين شهر، واردكننده و فروشندة وسايل خانگي و ظروف چيني بود. او فرزند اولِ اين خانوادة هشت...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
مسئول اداره اسرا و مفقودین جنگ در سازمان هلال احمر.
{{Infobox|title=بهجت افراز|image=[[پرونده:1.png]]|header1=مسئول اداره اسرا و مفقودین جنگ در سازمان هلال احمر|label2=نام و نام خانوادگی|data2=بهجت افراز|label3=تاریخ تولد|data3=1312|label4=محل تولد|data4=شهرستان جهرم، استان فارس}}


بهجت افراز در ۱۳۱۲ در شهرستان جهرمِ استان فارس در خانواده‌اي بسيار مذهبي و متقي متولد شد. پدرش در بازار اين شهر، واردكننده و فروشندة وسايل خانگي و ظروف چيني بود. او فرزند اولِ اين خانوادة هشت نفري بود.
'''مسئول اداره اسرا و مفقودین جنگ در سازمان [[هلال احمر]].'''


    افراز از ۴ سالگی به مکتب‌خانه رفت و به فراگيري قرآن پرداخت. در ۶ سالگی تحصیلات رسمی را خود را آغاز كرد. در هجده سالگي به کسوت معلمی درآمد و هم‌زمان ادامة تحصيل داد و موفق به دریافت دیپلم دانشسرای مقدماتی شد. پس از چند سال تدريس در شيراز، در ۱۳۴۶ به تهران نقل‌مكان كرد و در مدارسي همچون سره و رفاه به تدریس پرداخت. هم‌زمان به تحصیل ادامه داد و در ۱۳۵۰ وارد مدرسة عالي ترجمه شد و در خرداد 1354 موفق به دريافت مدرك كارشناسي در رشته زبان و ادبیات عرب گرديد.
بهجت افراز در ۱۳۱۲ در شهرستان جهرمِ استان فارس در خانواده‌ای بسیار مذهبی و متقی متولد شد. پدرش در بازار این شهر، واردكننده و فروشنده وسایل خانگی و ظروف چینی بود. او فرزند اولِ این [[خانواده]] هشت نفری بود. افراز از ۴ سالگی به مکتب‌خانه رفت و به فراگیری قرآن پرداخت. در ۶ سالگی تحصیلات رسمی را خود را آغاز كرد. در هجده سالگی به کسوت معلمی درآمد و هم‌زمان ادامه تحصیل داد و موفق به دریافت دیپلم دانشسرای مقدماتی شد. پس از چند سال تدریس در شیراز، در ۱۳۴۶ به تهران نقل‌مكان كرد و در مدارسی همچون سره و رفاه به تدریس پرداخت. هم‌زمان به تحصیل ادامه داد و در ۱۳۵۰ وارد مدرسه عالی ترجمه شد و در خرداد 1354 موفق به دریافت مدرك كارشناسی در رشته زبان و ادبیات عرب گردید.با حضور در تظاهرات و سر دادن فریاد الله‌اكبر برای اولین‌بار در غرب تهران در پشت‌بام منزل، در مبارزات انقلاب شركت كرد. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، مدیریت مجتمع آموزشی حضرت زینب (س) در مهرشهر کرج را برعهده گرفت.  


== دوران جنگ ==
با هجوم سراسری ارتش بعث عراق، فعالیت خود را صرف جمع‌آوری هدایای نقدی و غیرنقدی مردم در این مجتمع برای كمك به جبهه و دفاع مقدس كرد. پس از بازنشستگی، از 1361 تا 1362 به‌صورت افتخاری در سفارت جمهوری اسلامی ایران در هند مشغول به فعالیت شد.


    افراز پس از بازگشت از هند، ازطرف دکتر سیف‌الله وحیددستجردی، رئیس جمعیت [[هلال احمر]]، به‌عنوان مسئول اداره اسرا و مفقودین جنگ تحمیلی دعوت به همکاری شد و تا پایان ۱۳۸۰ در این اداره خدمت كرد: «رفتم تهران دفتر آقای دكتر وحیددستجردی در [[هلال احمر]] و پیشنهاد كار جدید و به دور از انتظارم را شنیدم، دلم لرزید و پایم سست شد. در دم یادم آمد كه به‌دفعات از خداوند خواسته بودم كه شرایط را طوری فراهم كند كه بتوانم مستقیماً در جنگ نقش داشته باشم»<ref>دوست‌كامی، فاطمه (1390). [[چشم تر: خاطرات بهجت افروز(کتاب)|چشم تر، خاطرات بهجت افراز]]. تهران: [[موسسه فرهنگی هنری پیام آزادگان|پیام آزادگان.]]</ref>


    با حضور در تظاهرات و سر دادن فرياد الله‌اكبر براي اولين‌بار در غرب تهران در پشت‌بام منزل، در مبارزات انقلاب شركت كرد. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، مدیریت مجتمع آموزشی حضرت زینب (س) در مهرشهر کرج را برعهده گرفت. با هجوم سراسري ارتش بعث عراق، فعاليت خود را صرف جمع‌آوري هداياي نقدي و غيرنقدي مردم در اين مجتمع براي كمك به جبهه و دفاع مقدس كرد. پس از بازنشستگی، از 1361 تا 1362 به‌صورت افتخاری در سفارت جمهوری اسلامی ایران در هند مشغول به فعالیت شد.
    به‌این‌ترتیب، کار اطلاع‌رسانی به خانواده [[اسرا]] و مفقودین جنگ را آغاز كرد؛ کاری كه نیازمند همكاری و هماهنگی با [[صلیب سرخ]]  و جمعیت [[هلال احمر]] است. افراز در مصاحبه‌ای مسئولیت خود را در این اداره این‌گونه شرح می‌دهد: «در جبهه اگر کسی مفقود می‌شد، خانواده او گواهی از نیروی اعزام‌کننده می‌آورد که فرزند ما مفقود شده. ما هم فرم‌هایی داشتیم که خانواده باید آن را پُر می‌کرد. بعد، آن را به انگلیسی ترجمه كرده و برای [[صلیب سرخ]] می‌فرستادیم. همان‌طور که می‌دانید در هر جنگی، [[صلیب سرخ]] در پایتخت کشورهای متخاصم دفتری دایر می‌کند؛ بنابراین [[صلیب سرخ]] بین‌الملل در تهران هم دفتر داشت.


    افراز پس از بازگشت از هند، ازطرف دکتر سيف‌الله وحیددستجردی، رئيس جمعيت هلال احمر، به‌عنوان مسئول اداره اسرا و مفقودین جنگ تحمیلی دعوت به همکاری شد و تا پایان ۱۳۸۰ در این اداره خدمت كرد: «رفتم تهران دفتر آقاي دكتر وحيددستجردي در هلال احمر و پيشنهاد كار جديد و به دور از انتظارم را شنيدم، دلم لرزيد و پايم سست شد. در دم يادم آمد كه به‌دفعات از خداوند خواسته بودم كه شرايط را طوري فراهم كند كه بتوانم مستقيماً در جنگ نقش داشته باشم» (دوست‌كامي، 1390: 13-14).
ما این نامه‌ها را برای آنها می‌فرستادیم و آنها هم آن را به ژنو می‌فرستادند. آنها در بغداد هم دفتر داشتند و نامه‌ها را پیگیری می‌کردند که این فرد در کجای عراق هست. اگر صدام اجازه می‌داد که بروند بازدید کنند، می‌رفتند بازدید می‌کردند و نام [[اسرا]] را ثبت می‌کردند. یک شماره اسارت به آنها می‌دادند؛ آنها هم به خانواده‌هایشان [[نامه]] می‌نوشتند و دو کارت اسارت پُر می‌کردند و دوباره این نامه‌ها به ژنو و از آنجا به [[صلیب سرخ]] تهران می‌آمد و آنها هم به دست ما می‌رساندند و ما هم به خانواده [[اسرا]] اطلاع می‌دادیم که فرزندتان مفقود نیست، بلکه اسیر است و زنده و این هم نامه‌ای که برای شما فرستاده.» <ref>«خواندنی‌های زندگی بهجت افراز، مادر اسرای ایران» (دی 1394). بازیابی از [https://fa.wikiazadegan.com/index.php?title=%D8%A8%D9%87%D8%AC%D8%AA_%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B2 http://badriyoon.com/54912]</ref>


    به‌اين‌ترتيب، کار اطلاع‌رسانی به خانوادة اسرا و مفقودین جنگ را آغاز كرد؛ کاري كه نيازمند همكاري و هماهنگي با صلیب سرخ و جمعیت هلال احمر است. افراز در مصاحبه‌اي مسئوليت خود را در اين اداره اين‌گونه شرح مي‌دهد: «در جبهه اگر کسی مفقود می‌شد، خانوادة او گواهی از نیروی اعزام‌کننده می‌آورد که فرزند ما مفقود شده. ما هم فرم‌هایی داشتیم که خانواده باید آن را پُر می‌کرد. بعد، آن را به انگلیسی ترجمه كرده و برای صلیب سرخ می‌فرستادیم. همان‌طور که می‌دانید در هر جنگی، صلیب سرخ در پایتخت کشورهاي متخاصم دفتری دایر می‌کند؛ بنابراین صلیب سرخ بین‌الملل در تهران هم دفتر داشت. ما این نامه‌ها را برای آنها می‌فرستادیم و آنها هم آن را به ژنو می‌فرستادند. آنها در بغداد هم دفتر داشتند و نامه‌ها را پیگیری می‌کردند که این فرد در کجای عراق هست. اگر صدام اجازه می‌داد که بروند بازدید کنند، می‌رفتند بازدید می‌کردند و نام اسرا را ثبت می‌کردند. یک شمارة اسارت به آنها می‌دادند؛ آنها هم به خانواده‌هایشان نامه می‌نوشتند و دو کارت اسارت پُر می‌کردند و دوباره این نامه‌ها به ژنو و از آنجا به صلیب سرخ تهران مي‌آمد و آنها هم به دست ما می‌رساندند و ما هم به خانواده اسرا اطلاع می‌دادیم که فرزندتان مفقود نیست، بلکه اسیر است و زنده و این هم نامه‌ای که برای شما فرستاده.» (خواندني‌هاي زندگي...، 1394)
    اصلی‌ترین راه ارتباطی اداره با [[اسرا]] از طریق نامه صورت می‌گرفت. در مدت 10 سال حدود شش میلیون نامه مبادله شد: «نامه‌هایی كه برای [[اسرا]] می‌فرستادیم و یا اسرا برای خانواده‌های خود می‌فرستادند، دو نوع بود: یك نوع آن، نامه آبی‌رنگ و نوع دیگر سفیدرنگ بود. این دو نوع نامه، كه ازطرف [[صلیب سرخ]] جهانی در اختیار ما قرار می‌گرفت، برای همه مردم جهان به یك‌شكل بود. نامه سفیدرنگ نامه معمولی بود كه یك‌طرف آن مشخصات فرستنده و گیرنده نوشته می‌شد و قسمت پشت آن هم دو قسمت بود، یك قسمت نامه فرستنده و یك قسمت برای پاسخ نامه بود. در نامه، شماره اسارت و دیگر مشخصات اسیر ثبت می‌شد؛ [[اسرا]] از شماره 1 تا شماره 19555 شماره‌گذاری شده بودند. یك نامه دیگر داشتیم كه آبی‌رنگ بود. این نامه برای افراد «نگران خبر» بود؛ یعنی اگر خانواده مدتی از فرزندشان خبر نداشتند، به اداره ما می‌آمدند و [[نامه]] آبی‌رنگ را از ما می‌گرفتند و هیچ چیزی در آن نمی‌نوشتند، فقط بالای آن را امضا می‌كردند كه امضای آنها به این معنی بود كه نگرانم و برای ما نامه بدهید<ref name=":0">امیری، حكیمه (1378). ام‌الاسرا، خاطرات خانم [[بهجت افراز]]. تهران: [https://irdc.ir/ مركز اسناد انقلاب اسلامی]</ref>


    اصلي‌ترين راه ارتباطي اداره با اسرا از طريق نامه صورت مي‌گرفت. در مدت 10 سال حدود شش ميليون نامه مبادله شد: «نامه‌هايي كه براي اسرا مي‌فرستاديم و يا اسرا براي خانواده‌هاي خود مي‌فرستادند، دو نوع بود: يك نوع آن، نامة آبي‌رنگ و نوع ديگر سفيدرنگ بود. اين دو نوع نامه، كه ازطرف صليب سرخ جهاني در اختيار ما قرار مي‌گرفت، براي همة مردم جهان به يك‌شكل بود. نامة سفيدرنگ نامة معمولي بود كه يك‌طرف آن مشخصات فرستنده و گيرنده نوشته مي‌شد و قسمت پشت آن هم دو قسمت بود، يك قسمت نامة فرستنده و يك قسمت براي پاسخ نامه بود. در نامه، شمارة اسارت و ديگر مشخصات اسير ثبت مي‌شد؛ اسرا از شماره 1 تا شمارة 19555 شماره‌گذاري شده بودند. يك نامه ديگر داشتيم كه آبي‌رنگ بود. اين نامه براي افراد «نگران خبر» بود؛ يعني اگر خانواده مدتي از فرزندشان خبر نداشتند، به ادارة ما مي‌آمدند و نامة آبي‌رنگ را از ما مي‌گرفتند و هيچ چيزي در آن نمي‌نوشتند، فقط بالاي آن را امضا مي‌كردند كه امضاي آنها به اين معني بود كه نگرانم و براي ما نامه بدهيد.» (اميري، 1387: 169-170)
    زندگی خانم افراز در این دوران با سختی‌هایی همراه بود: از كنترل نامه‌های [[اسرا]] ازسوی [[منافقین]] ، كه اغلب در محتوا دست می‌بردند و جملاتی ناراحت‌كننده برای خانواده‌ها می‌نوشتند، تا كارشكنی‌ها و عدم همكاری صدام در صدور مجوز بازدید از [[اردوگاه|اردوگاه‌]]<nowiki/>ها، كه باعث تأخیر در دریافت نامه [[اسرا]] و ناراحتی و نگرانی خانواده‌ها می‌شد. اما این سختی‌ها هیچ‌گاه ایشان و همكارانشان در اداره را در راه خدمت‌رسانی به [[اسرا]] و خانواده‌هایشان ناامید نساخت. عینك طبی، كتاب درسی، عكس خانوادگی و كارت‌پستال ازجمله مواردی است كه برای [[اسرا]] ارسال می‌شد.


    زندگي خانم افراز در اين دوران با سختي‌هايي همراه بود: از كنترل نامه‌هاي اسرا ازسوي منافقين، كه اغلب در محتوا دست مي‌بردند و جملاتي ناراحت‌كننده براي خانواده‌ها مي‌نوشتند، تا كارشكني‌ها و عدم همكاري صدام در صدور مجوز بازديد از اردوگاه‌ها، كه باعث تأخير در دريافت نامة اسرا و ناراحتي و نگراني خانواده‌ها مي‌شد. اما اين سختي‌ها هيچ‌گاه ايشان و همكارانشان در اداره را در راه خدمت‌رساني به اسرا و خانواده‌هايشان نااميد نساخت. عينك طبي، كتاب درسي، عكس خانوادگي و كارت‌پستال ازجمله مواردي است كه براي اسرا ارسال مي‌شد.
    تا اینكه آزادی باشكوه و باعظمت [[اسرا]] در 26 مرداد 1369 رخ داد: «روز چهارشنبه‌ای بود و ما در ستاد آزادگان، كه به‌تازگی تشكیل شده بود، جلسه داشتیم كه مطلع شدیم امروز ساعت ده صبح صدام اعلام كرده كه از روز جمعه هر روز هزار نفر از [[اسرا|اسرای ایرانی]] را یك‌طرفه آزاد خواهد كرد... روز پنج‌شنبه اعلام شد كه صدام در تصمیم خود برای آزادی [[اسرا]] مصر است. رسانه‌های خبری جهان هم این خبر را اعلام كردند» <ref name=":0" />. خانم افراز به همراه تنی چند از همكاران به كرمانشاه و سپس مرز قصر شیرین می‌روند.


    تا اينكه آزادي باشكوه و باعظمت اسرا در 26 مرداد 1369 رخ داد: «روز چهارشنبه‌اي بود و ما در ستاد آزادگان، كه به‌تازگي تشكيل شده بود، جلسه داشتيم كه مطلع شديم امروز ساعت ده صبح صدام اعلام كرده كه از روز جمعه هر روز هزار نفر از اسراي ايراني را يك‌طرفه آزاد خواهد كرد... روز پنج‌شنبه اعلام شد كه صدام در تصميم خود براي آزادي اسرا مصر است. رسانه‌هاي خبري جهان هم اين خبر را اعلام كردند» (همان: 195-196). خانم افراز به همراه تني چند از همكاران به كرمانشاه و سپس مرز قصر شيرين مي‌روند.
   بهجت افراز به مدت 18 سال، عاشقانه و خالصانه، وقت خود را صرف خدمت به [[اسرا]] و خانواده‌هایشان كرد و در این راه از هیچ كوششی دریغ نورزید. [[سید علی اکبر ابوترابی فرد|سید علی‌اكبر ابوترابی‌فرد]]، سید آزادگان، به پاس این همه كوشش خستگی‌ناپذیر لقب «[[ام الاسرا|ام‌الاسرا]]» را برای خانم افراز برمی‌گزیند.


    افراز نخستین فردی است كه واژه «آزاده در بند» را برای اسرای كشورمان به كار می‌بَرَد و در انتخاب نام ستادی برای رسیدگی به امور [[اسرا]]، از پیشنهاد ایشان یعنی [[ستاد رسیدگی به امور آزادگان]] استفاده می‌شود. وی همچنین در تصویب بندی در آیین‌نامه ستاد آزادگان مبنی‌بر «محاسبه دو سال خدمت دولتی برای هر یك سال [[اسارت و اسیران|اسارت]]» نقش اصلی را ایفا می‌كند.خانم افراز 22 دی‌ماه 1397 پس از تحمل یك دوره بیماری، دعوت حق را لبیك گفت.دو كتاب '''''[[ام الاسرا|ام‌الاسرا]]''''' تدوین حكیمه امیری و '''''[[چشم تر: خاطرات بهجت افروز(کتاب)|چشم تر]]''''' تألیف فاطمه دوست‌كامی دربردارنده خاطرات بهجت افراز است.


    بهجت افراز به مدت 18 سال، عاشقانه و خالصانه، وقت خود را صرف خدمت به اسرا و خانواده‌هايشان كرد و در اين راه از هيچ كوششي دريغ نورزيد. سيد علي‌اكبر ابوترابي‌فرد، سيد آزادگان، به پاس اين همه كوشش خستگي‌ناپذير لقب «ام‌الاسرا» را براي خانم افراز برمي‌گزيند.
== نیز نگاه كنید به ==


    افراز نخستين فردي است كه واژة «آزادة در بند» را براي اسراي كشورمان به كار مي‌بَرَد و در انتخاب نام ستادي براي رسيدگي به امور اسرا، از پيشنهاد ايشان يعني ستاد رسيدگي به امور آزادگان استفاده مي‌شود. وي همچنين در تصويب بندي در آيين‌نامه ستاد آزادگان مبني‌بر «محاسبة دو سال خدمت دولتي براي هر يك سال اسارت» نقش اصلي را ايفا مي‌كند.
* [[صلیب سرخ]]
* [[هلال احمر]]
* [[چشم تر: خاطرات بهجت افروز(کتاب)|چشم تر: خاطرات بهجت افراز(کتاب)]]
* [[ام الاسرا]]


    خانم افراز 22 دي‌ماه 1397 پس از تحمل يك دوره بيماري، دعوت حق را لبيك گفت.
== '''كتاب شناسی''' ==
 
<references />'''مسعود امیرخانی'''
    دو كتاب ام‌الاسرا تدوين حكيمه اميري و چشم تر تأليف فاطمه دوست‌كامي دربردارندة خاطرات بهجت افراز است.
[[رده:بهجت افراز]]
 
[[رده:بانوان اسیر]]
نيز نگاه كنيد به صليب سرخ؛ هلال احمر
[[رده:افراد (آزاده‌ها)]]
 
 
'''كتابشناسي'''
 
اميري، حكيمه (1378). ام‌الاسرا، خاطرات خانم بهجت افراز. تهران: مركز اسناد انقلاب اسلامي.
 
«خواندنی‌های زندگی بهجت افراز، مادر اسرای ایران» (دي 1394). بازيابي از <nowiki>http://badriyoon.com/54912</nowiki>
 
دوست‌كامي، فاطمه (1390). چشم تر، خاطرات بهجت افراز. تهران: پيام آزادگان.
 
'''مسعود اميرخاني'''

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۰ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۲:۰۶

بهجت افراز
1.png
مسئول اداره اسرا و مفقودین جنگ در سازمان هلال احمر
نام و نام خانوادگیبهجت افراز
تاریخ تولد1312
محل تولدشهرستان جهرم، استان فارس

مسئول اداره اسرا و مفقودین جنگ در سازمان هلال احمر.

بهجت افراز در ۱۳۱۲ در شهرستان جهرمِ استان فارس در خانواده‌ای بسیار مذهبی و متقی متولد شد. پدرش در بازار این شهر، واردكننده و فروشنده وسایل خانگی و ظروف چینی بود. او فرزند اولِ این خانواده هشت نفری بود. افراز از ۴ سالگی به مکتب‌خانه رفت و به فراگیری قرآن پرداخت. در ۶ سالگی تحصیلات رسمی را خود را آغاز كرد. در هجده سالگی به کسوت معلمی درآمد و هم‌زمان ادامه تحصیل داد و موفق به دریافت دیپلم دانشسرای مقدماتی شد. پس از چند سال تدریس در شیراز، در ۱۳۴۶ به تهران نقل‌مكان كرد و در مدارسی همچون سره و رفاه به تدریس پرداخت. هم‌زمان به تحصیل ادامه داد و در ۱۳۵۰ وارد مدرسه عالی ترجمه شد و در خرداد 1354 موفق به دریافت مدرك كارشناسی در رشته زبان و ادبیات عرب گردید.با حضور در تظاهرات و سر دادن فریاد الله‌اكبر برای اولین‌بار در غرب تهران در پشت‌بام منزل، در مبارزات انقلاب شركت كرد. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، مدیریت مجتمع آموزشی حضرت زینب (س) در مهرشهر کرج را برعهده گرفت.

دوران جنگ

با هجوم سراسری ارتش بعث عراق، فعالیت خود را صرف جمع‌آوری هدایای نقدی و غیرنقدی مردم در این مجتمع برای كمك به جبهه و دفاع مقدس كرد. پس از بازنشستگی، از 1361 تا 1362 به‌صورت افتخاری در سفارت جمهوری اسلامی ایران در هند مشغول به فعالیت شد.

    افراز پس از بازگشت از هند، ازطرف دکتر سیف‌الله وحیددستجردی، رئیس جمعیت هلال احمر، به‌عنوان مسئول اداره اسرا و مفقودین جنگ تحمیلی دعوت به همکاری شد و تا پایان ۱۳۸۰ در این اداره خدمت كرد: «رفتم تهران دفتر آقای دكتر وحیددستجردی در هلال احمر و پیشنهاد كار جدید و به دور از انتظارم را شنیدم، دلم لرزید و پایم سست شد. در دم یادم آمد كه به‌دفعات از خداوند خواسته بودم كه شرایط را طوری فراهم كند كه بتوانم مستقیماً در جنگ نقش داشته باشم»[۱]

    به‌این‌ترتیب، کار اطلاع‌رسانی به خانواده اسرا و مفقودین جنگ را آغاز كرد؛ کاری كه نیازمند همكاری و هماهنگی با صلیب سرخ و جمعیت هلال احمر است. افراز در مصاحبه‌ای مسئولیت خود را در این اداره این‌گونه شرح می‌دهد: «در جبهه اگر کسی مفقود می‌شد، خانواده او گواهی از نیروی اعزام‌کننده می‌آورد که فرزند ما مفقود شده. ما هم فرم‌هایی داشتیم که خانواده باید آن را پُر می‌کرد. بعد، آن را به انگلیسی ترجمه كرده و برای صلیب سرخ می‌فرستادیم. همان‌طور که می‌دانید در هر جنگی، صلیب سرخ در پایتخت کشورهای متخاصم دفتری دایر می‌کند؛ بنابراین صلیب سرخ بین‌الملل در تهران هم دفتر داشت.

ما این نامه‌ها را برای آنها می‌فرستادیم و آنها هم آن را به ژنو می‌فرستادند. آنها در بغداد هم دفتر داشتند و نامه‌ها را پیگیری می‌کردند که این فرد در کجای عراق هست. اگر صدام اجازه می‌داد که بروند بازدید کنند، می‌رفتند بازدید می‌کردند و نام اسرا را ثبت می‌کردند. یک شماره اسارت به آنها می‌دادند؛ آنها هم به خانواده‌هایشان نامه می‌نوشتند و دو کارت اسارت پُر می‌کردند و دوباره این نامه‌ها به ژنو و از آنجا به صلیب سرخ تهران می‌آمد و آنها هم به دست ما می‌رساندند و ما هم به خانواده اسرا اطلاع می‌دادیم که فرزندتان مفقود نیست، بلکه اسیر است و زنده و این هم نامه‌ای که برای شما فرستاده.» [۲]

    اصلی‌ترین راه ارتباطی اداره با اسرا از طریق نامه صورت می‌گرفت. در مدت 10 سال حدود شش میلیون نامه مبادله شد: «نامه‌هایی كه برای اسرا می‌فرستادیم و یا اسرا برای خانواده‌های خود می‌فرستادند، دو نوع بود: یك نوع آن، نامه آبی‌رنگ و نوع دیگر سفیدرنگ بود. این دو نوع نامه، كه ازطرف صلیب سرخ جهانی در اختیار ما قرار می‌گرفت، برای همه مردم جهان به یك‌شكل بود. نامه سفیدرنگ نامه معمولی بود كه یك‌طرف آن مشخصات فرستنده و گیرنده نوشته می‌شد و قسمت پشت آن هم دو قسمت بود، یك قسمت نامه فرستنده و یك قسمت برای پاسخ نامه بود. در نامه، شماره اسارت و دیگر مشخصات اسیر ثبت می‌شد؛ اسرا از شماره 1 تا شماره 19555 شماره‌گذاری شده بودند. یك نامه دیگر داشتیم كه آبی‌رنگ بود. این نامه برای افراد «نگران خبر» بود؛ یعنی اگر خانواده مدتی از فرزندشان خبر نداشتند، به اداره ما می‌آمدند و نامه آبی‌رنگ را از ما می‌گرفتند و هیچ چیزی در آن نمی‌نوشتند، فقط بالای آن را امضا می‌كردند كه امضای آنها به این معنی بود كه نگرانم و برای ما نامه بدهید.» [۳]

    زندگی خانم افراز در این دوران با سختی‌هایی همراه بود: از كنترل نامه‌های اسرا ازسوی منافقین ، كه اغلب در محتوا دست می‌بردند و جملاتی ناراحت‌كننده برای خانواده‌ها می‌نوشتند، تا كارشكنی‌ها و عدم همكاری صدام در صدور مجوز بازدید از اردوگاه‌ها، كه باعث تأخیر در دریافت نامه اسرا و ناراحتی و نگرانی خانواده‌ها می‌شد. اما این سختی‌ها هیچ‌گاه ایشان و همكارانشان در اداره را در راه خدمت‌رسانی به اسرا و خانواده‌هایشان ناامید نساخت. عینك طبی، كتاب درسی، عكس خانوادگی و كارت‌پستال ازجمله مواردی است كه برای اسرا ارسال می‌شد.

    تا اینكه آزادی باشكوه و باعظمت اسرا در 26 مرداد 1369 رخ داد: «روز چهارشنبه‌ای بود و ما در ستاد آزادگان، كه به‌تازگی تشكیل شده بود، جلسه داشتیم كه مطلع شدیم امروز ساعت ده صبح صدام اعلام كرده كه از روز جمعه هر روز هزار نفر از اسرای ایرانی را یك‌طرفه آزاد خواهد كرد... روز پنج‌شنبه اعلام شد كه صدام در تصمیم خود برای آزادی اسرا مصر است. رسانه‌های خبری جهان هم این خبر را اعلام كردند» [۳]. خانم افراز به همراه تنی چند از همكاران به كرمانشاه و سپس مرز قصر شیرین می‌روند.

   بهجت افراز به مدت 18 سال، عاشقانه و خالصانه، وقت خود را صرف خدمت به اسرا و خانواده‌هایشان كرد و در این راه از هیچ كوششی دریغ نورزید. سید علی‌اكبر ابوترابی‌فرد، سید آزادگان، به پاس این همه كوشش خستگی‌ناپذیر لقب «ام‌الاسرا» را برای خانم افراز برمی‌گزیند.

    افراز نخستین فردی است كه واژه «آزاده در بند» را برای اسرای كشورمان به كار می‌بَرَد و در انتخاب نام ستادی برای رسیدگی به امور اسرا، از پیشنهاد ایشان یعنی ستاد رسیدگی به امور آزادگان استفاده می‌شود. وی همچنین در تصویب بندی در آیین‌نامه ستاد آزادگان مبنی‌بر «محاسبه دو سال خدمت دولتی برای هر یك سال اسارت» نقش اصلی را ایفا می‌كند.خانم افراز 22 دی‌ماه 1397 پس از تحمل یك دوره بیماری، دعوت حق را لبیك گفت.دو كتاب ام‌الاسرا تدوین حكیمه امیری و چشم تر تألیف فاطمه دوست‌كامی دربردارنده خاطرات بهجت افراز است.

نیز نگاه كنید به

كتاب شناسی

  1. دوست‌كامی، فاطمه (1390). چشم تر، خاطرات بهجت افراز. تهران: پیام آزادگان.
  2. «خواندنی‌های زندگی بهجت افراز، مادر اسرای ایران» (دی 1394). بازیابی از http://badriyoon.com/54912
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ امیری، حكیمه (1378). ام‌الاسرا، خاطرات خانم بهجت افراز. تهران: مركز اسناد انقلاب اسلامی

مسعود امیرخانی