پناهندگی
اسرای ایرانی كه به سازمان منافقین پناهنده شدند.
مقدمه
به‌طور معمول، در جنگ بین کشورها، برخی از معارضین داخلی یا مرزنشینان به کشور مقابل پناهنده می‌شوند. در موضوع پناهندگی، باید میان پناهندگان به كشور عراق و پناهندگان به سازمان مجاهدین خلق (منافقین) تمایز قائل شد.
پناهندگی به كشور عراق
با توجه به غائله کردستان و تشکیل گروهک‌های کومله و دموکرات در غرب ایران و غائله خلق عرب در جنوب ایران قبل از آغاز جنگ تحمیلی، اشتیاق و امکان پناهنده شدن به کشور عراق در میان بعضی از مخالفان نظام جمهوری اسلامی افزایش یافته بود. همچنین برخی از مرزنشینان، با توجه به علائق و مناسبات تجاری با مردم عراق با شروع جنگ تحمیلی به این کشور پناهنده شدند.براساس فهرست دریافتی از مسئولان عراقی در 1369، حدود 460 تا 470 نفر به كشور عراق پناهنده شده بودند. در اوایل جنگ، دولت عراق با تشکیل اردوگاه‌های مخصوص در بعقوبه و رمادی و... از پناهندگان ایرانی، که اکثراً به‌صورت خانوادگی بودند، با حداقل معیشت نگه‌داری و حمایت می‌كرد. ارتش عراق از برخی از این افراد در انجام عملیات کمین، بمب‌گذاری، گرفتن اسیر، مترجمی در شنود بی‌سیم‌ها، ... در جنگ تحمیلی استفاده می‌كرد.
پناهندگی به سازمان منافقین
سازمان منافقین، پس از شكست در عملیات «فروغ جاویدان» در 3 مرداد 1367 كه منجر به تلفات زیاد و كمبود شدید نیروی انسانی‌شان شد، و البته پیشنهاد عراقی‌ها، با بیان وعده‌های پوچی همچون پناهندگی در آمریكا یا اروپا تصمیم به جذب نیرو از میان اسرای ایرانی گرفت. از مردادماه 1368 با حضور مهدی ابریشم‌چی در اردوگاه‌های موصل و رمادی و تكریت به منظور تشویق و ترغیب اسرا به پناهندگی، در كمتر از یك ماه حدود 750 تن از اسرای ایرانی به این سازمان پیوستند. ذكر این نكته ضروری است كه تعدادی از این پناهندگان نیز ازجمله رزمندگانی هستند كه سازمان منافقین در جریان چهار عملیات كلاسیك خود (آفتاب، چلچراغ، فروغ جاویدان، و مروارید) اسیر می‌كند. شرایط سخت اردوگاه از نظر معیشتی، بهداشتی، درمان، محیط زیست ازجمله انگیزه‌های اصلی اسرای پیوسته به سازمان قلمداد می‌شود. سازمان برای جذب بیشتر اسرا، در همان سه روز اول در اردوگاه، امکانات خوبی از نظر تغذیه، پوشاك و سیگار در اختیار افراد تازه‌پیوسته قرار می‌دهد. از شهریور تا اسفند 1369 كه آزادسازی اسرا صورت می‌گیرد، حدود 600 نفر از این پناهندگان ابراز پشیمانی كرده و بازمی‌گردند.
پس از ورود سازمان منافقین به كشور عراق، برای مدت بسیار كوتاهی در اردوگاه التاش مستقر می‌شوند؛ پس از خروج سازمان از این اردوگاه، غیرنظامی‌های ایرانی در این اردوگاه اسكان می‌یابند. رزمندگانی كه در عملیات‌های كلاسیك منافقین اسیر می‌شوند، مدتی در اردوگاه دِبس در خالص قرار می‌گیرند. اما اسرای پناهنده را عمدتاً به اردوگاه اشرف می‌برند كه منطقه وسیعی بین خانقین و مقدادیه است. پس از سقوط صدام، از میانه سال 1391 و با تعطیلی اردوگاه اشرف، این افراد به اردوگاه لیبرتی منتقل می‌شوند و درنهایت، از سال 1395 كل افراد به كشور آلبانی می‌روند.
صلیب سرخ جهانی بدون حضور هیچ شاهدی با تمام افراد پناهنده ملاقات داشته و آمار آنها را در فهرست خود ثبت كرده است، اما براساس مقررات داخلی خود، به‌سبب آنكه امكان اذیت و آزار خانواده پناهندگان وجود دارد، فهرست این افراد را به هیچ‌كدام از كشورهای طرف مخاصمه نمی‌دهد[۱][۲].
کتابشناسی
محمدرضا كائینی