اردوگاه های موصل

موقعیت جغرافیایی

اردوگاه‌های موصل حدود پانزده‌کیلومتری شرق شهر موصل، در شمال عراق و در استان نینوا، که هم‌مرز با سوریه است، واقع شده بود. شهر موصل در مناطق کردنشین کشور عراق قرار دارد و پس‌از بغداد و بصره سومین شهر پرجمعیت این کشور به‌شمار می‌رود. شهر موصل دارای آب‌و‌هوایی گرم و خشك در تابستان و سرمایی شدید، ولی بدون بارش برف در زمستان است.

اسامی اردوگاه های موصل

اردوگاه‌های موصل به اردوگاه موصل 1 ، اردوگاه موصل 2، اردوگاه موصل 3، اردوگاه موصل 4 معروف‌اند. اردوگاه موصل 3 كوچك‌ترین و اردوگاه موصل 1 بزرگ‌ترین اردوگاه‌های موصل بودند. در كلِ این اردوگاه ها 62 آسایشگاه قرار داشت. این اردوگاه ها دارای ساختمانی یكسان و بسیار شبیه قلعه‌های قدیمی بودند که فقط ابعادشان باهم فرق می‌کرد. هر اردوگاه دارای چهار برج در چهارگوشه آن بود. آسایشگاه‌ها و اتاق‌ها در وسط حیاط اردوگاه و در كنار و حدفاصل برج‌ها قرار گرفته بودند.

در هر مقطع، پس‌از تخلیه کامل اردوگاه، اسرای جدیدی به آنجا منتقل می‌شدند. اگر بخواهیم مقطع تشکیل اردوگاه‌ها را دوره‌ای واحد درنظر بگیریم، این چهار اردوگاه به هشت اردوگاه افزایش پیدا می‌کند که در چهار مکان مشترک بودند:

- موصل 1 جدید (2 قدیم یا موصل‌بزرگه) به دو مقطع زمانی متفاوت در خرداد و مرداد 1361 تقسیم می‌شود.

- موصل 2 جدید (1 قدیم یا خیبری‌ها) به دو مقطع زمانی متفاوت، یعنی قبل‌از عملیات خیبر (از پاییز سال 1359 تا اسفند 1362) و بعداز آن، تقسیم می‌شود.

- موصل 3 جدید یا موصل‌کوچیکه نیز به سه مقطع تقسیم می‌شود: 1362، 1363 و 1367

- موصل 4 جدید یا 3 قدیم فقط در یک مقطع و در سال 1361.

در كلِ این اردوگاه‌ها 62 آسایشگاه قرار داشت. این اردوگاه‌ها دارای ساختمانی یكسان و بسیار شبیه قلعه‌های قدیمی بودند که فقط ابعادشان باهم فرق می‌کرد. هر اردوگاه‌ دارای چهار برج در چهارگوشه آن بود. آسایشگاه‌ها و اتاق‌ها در وسط حیاط اردوگاه و در كنار و حدفاصل برج‌ها قرار گرفته بودند. اسرای این اردوگاه‌ها را، که در اوایل جنگ به اسارت درآمده بودند، صلیب سرخ بازدید کرده بود و همگی دارای شماره ثبت صلیب سرخ بودند.

اردوگاه‌های موصل ابتدا به‌ترتیبِ راه‌اندازی شماره‌گذاری شده بودند، اما بعداز بازدید صلیب سرخ جهانی، شماره‌های جدیدی براساس موقعیت مکانی برای این اردوگاه ها تعیین شد، به‌همین‌دلیل استفاده از عباراتی همچون اردوگاه موصل 1 قدیم یا 2 جدید در خاطرات آزادگان مشاهده می‌شود.

نیز نگاه کنید به اردوگاه

برای مطالعه بیشتر

آبسالان، منوچهر (1396). رؤیای صادق، ایلام: سوره‌های عشق، صص 89-105 و 106-143

آغازی، عبدالرحمان (1389). پرواز در قفس، قم: هدی، صص 26-56 و 73-96

ابوالحسنی‌ترقی، مهدی (1394). از میمک تا آنسوی مجنون، اصفهان: ستارگان درخشان، صص 157-167 و 172-175،

اختری، مقصود (1373). فرصتی برای مکاشفه، تهران: وزارت جهاد سازندگی، صص 9-26 و 89-113

اسدی، غفور (1387). سه فصل استقامت، تهران: شاهد، صص 31-71 و 95-104 و 110-115 و 135-140، موصل 1

اسکافی، محمدجواد (1393). سال‌های اسارت، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی (جلد اول و دوم)

افشاری‌فرکی، داود (1371). بعد از بهار، تهران: حوزه هنری، صص 35-41 و 47-59

بازرگانی، سیده مریم (1398). گم‌شده دره سبز، تهران: سوره مهر، صص 39-210

بختیاری‌دانشور، داود (1387). زندگی در مه، تهران: سوره مهر، صص 24-35 و 35-54 و 54-60 و 74-95، موصل 1، 2 و 3

حسینی‌منجزی، علی (1395). شهر هرت، اصفهان: دارخوین، صص 13-225 و 227-236، موصل 3

حمیدی، احد (1382). زندگی در اسارت، تبریز: ستاد رسیدگی به امور آزادگان آذربایجان‌شرقی، صص 25-50، موصل 1

خجسته، امیر (1388). 2888 روز آنسوی فرات، تهران: شاهد، صص 37-55 و 55-131

رضایی، مرتضی (1370). آخرین دیده‌بانی، تهران: حوزه هنری، ص 80، موصل 4 و صص 80-103، موصل 2

رضوی‌نیا، محمدعلی (1381). رزمنده مهاجر، قم: نسیم حیات، صص 39-42 و 42- 99

رودباری، مریم (1393). سرزمین مادری، تهران: راد نواندیش، صص 35-75 و 76-77 و 77-102

سلطانی، مرتضی (1386). اهتزاز در زنجیر، تهران: ایران سبز، صص 65-203، موصل 3

سیفی، مهسا (1396). دیوارهای سنگی، تهران: صریر، صص 40-54 و 71-93 و 125-126

شاه‌رضایی، محسن (1371). بشنو از دل، تهران: نمایندگی ولی فقیه، صص 11-12 و 51-52 و 77 و 119 و 143، موصل 1

شمشیرگرها، محبوبه (1396). چه کسی لباس مرا پوشید، تهران: سوره مهر، صص 215-228 و 229-233 و 235-281

ضیایی، محمدعلی (1392). روزهای ارغوانی، ارومیه: کتاب خوبان، صص 113-189

عبدالحسینی، سهیلا (1398). خداحافظ آقای رئیس، تهران: پیام آزادگان، صص 37- 328

عسگری، حسین (1381). بازگشت پرستوها، قم: نجبا، صص 28-162

علی‌حسینی، ابوالقاسم (1373). سال‌های سخت اسارت، تهران: حوزه هنری، صص 21-48 و 124-146، موصل 1، 2، 3 و 4

علیدوست (قزوینی)، علی (1385). ابر فیاض، تهران: پیام آزادگان

فتاحی تختگاهی، حیدر (1386). آینه اسارت، تهران: نشر شاهد، صص 49-119، موصل 1 و صص 121-126، موصل 4

قشمی، سیداحمد (1399). امتحان سخت، تهران: پیام آزادگان، صص 46-257، موصل 4

کاموربخشایش، جواد (1394). زندان موصل، تهران: سوره مهر

گرامی، اسدالله (1397). لبخند گمشده، تهران: پیام آزادگان

گودرزی، داود (1392). راه رفتن کلاغ، اهواز: معتبر، صص 7-128

محمدی، حمید (1369). اردوگاه موصل 3 (4 جدید)، تهران: سوره مهر

ناطق، ساسان (1386). پشت میدان نبرد، تهران: سوره مهر، صص 73-138 و 144-210

نفر، سعید (1396). خوابی که تعبیر شد، تهران: سمیع، صص 61- 244 و 245-255 و 257-268

نیری، حسین (1386). بزرگمرد کوچک، تهران: سوره مهر، صص 67-70 و 70-133 و 134-140، موصل 4

___ (1388). فرار از موصل، تهران: سوره مهر، صص 43-128