ابتکارات و خلاقیت در ساخت نوشت افزار
اسرای ایرانی در سالهای طولانی اسارت به جهت مقابله با شرایط سخت اردوگاه با خلاقیت و استفادۀ حداکثری از حداقل امکانات توانستند وسایل موردنیاز خودشان را بسازند. این خلاقیتها از ساختن ابزار لازم ابتدایی همچون سوزن تا ساخت باطری برای رادیو با استفاده از پوست انار بود.
با استفاده از هنر خلاقیت بود که اسرای ایرانی توانستند در برابر سهمگینترین شکنجههای روحی و روانی دشمن بعثی مقاومت کنند و تسلیم آنها نشوند.در شرایط اردوگاه که قطعهای جدا از همهجا بود، اسرای ایرانیِ خلاق چیزهای موجود در اطرافشان را از یک منظر دیگر میدیدند. آنها از دور ریختنیهای نگهبانان عراقی نیز ابزارهایی را ساخته و یا در ساخت برخی وسایل مثل تهیه رنگ استفاده میکردند. نوشت افزارهایی که اسرا در دوران اسارت در اردوگاهها تولید می کردند به شرح زیر است:
رواننویس
با استفاده از پرمنگنات و سرنگهای مصرفشده رواننویس تولید میشد.
نامههای نامریی
اسرا با استفاده از آب پیاز، نامههایی تنظیم میكردند که نوشتههای آن نامریی میشد، با حرارت دادن به آن، کلمات نمایان میشد.
ساخت اسلاید
با طراحی، خطاطی و نقاشی روی کاغذ روغنی و تلق کاغذهای شکلات، اسلایدهایی ساخته میشد که با نور چراغ یا شمع، بهراحتی روی دیوارها نمایش داده میشد.
تختهسیاه دستی
تکهای از یک مقوا را به روغن آغشته میکردند و تراشههایی از صابون را روی آن میریختند و روی آن را با نایلون میپوشاندند. با فشار دادن قلم یا اشیایی شبیه آن بر روی سطح پلاستیک، کلمات و نوشتهها نمایان میشد. با جدا کردن پلاستیک از سطح آغشته به روغن و تراشههای صابون، نوشتهها پاک میشد تا مجدداً به کار آید.
جامدادی مخفی
داخل توپی خمیردندانهای مصرفشده و داخل قوطیهای پر از شیر خشک و همچنین حاشیه پتوها، جاهای مناسبی برای مخفی کردن خودکار یا مدادهای کوچک بود.
ساخت مرکب
با خشکاندن برگ گلها و حل كردن آن در آب جوش یا با مخلوط كردن دودههای حمام با روغن، مرکبی درست میشد که به کار نوشتن و خطاطی میآمد.
صحافی
برای حفاظت از کتابهای مختلف، با استفاده از کارتن و پلاستیک کار صحافی انجام میشد.
دفترچه
با استفاده از کارتن، پاکت سیمان، حاشیه روزنامه، پاکت سیگار و پاکت دارو و... دفترچه تولید میشد.
تخته وایتبرد
روی مقوا را با یک پلاستیک پوشش میدادند و پارچه آغشته با روغن و صابون خردشده روی آن قرار میگرفت. دسته مسواک یا چوب آماده، به کار نوشتن روی آن میآمد[۱].