فیلم‌شناسی اسارت: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «در عصر حاضر سینما پیشروترین هنر است که همه هنرهای دیگر را به خدمت می‌گیرد، اما سینما با همه جاذبه و قابلیت‌هایش در خدمت ارائه تفکرات سینماگران است. پس از انقلاب اسلامی ایران در سینمای ما به‌وضوح آثار قابل تأمل و ارزشمندی خلق شد که در مقایسه ب...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:1018665.jpg|بندانگشتی|فیلم شناسی اسارت و جنگ]] | |||
در عصر حاضر سینما پیشروترین هنر است که همه هنرهای دیگر را به خدمت می‌گیرد، اما سینما با همه جاذبه و قابلیت‌هایش در خدمت ارائه تفکرات سینماگران است. پس از انقلاب اسلامی ایران در سینمای ما به‌وضوح آثار قابل تأمل و ارزشمندی خلق شد که در مقایسه با سینمای محدود و مبتذل قبل از انقلاب، صاحب سینمایی دارای هویت، اخلاق‌مدار و شریف‌تر شدیم. در سال‌های آغازین دهه ۶۰ مهم‌ترین ژانر فیلم‌های ما ژانر جنگ بود و برخی از خلاقانه‌ترین فیلم‌ها در این دوره ساخته شد. ساخت فیلم‌هایی از این دست در تمام سال‌هایی که کشورمان درگیر دفاع بود ادامه داشت و البته تعدادی از این فیلم‌ها به موضوع مهجور اسارت پرداختند. اسارت به نوعی ضدارزش تلقی می‌شد و با شجاعت و رشادت مردان رزم منافات داشت و شاید به همین دلیل تصویر کردن بسیاری از واقعیت‌هایی که در اردوگاه‌های عراق بر جوانان این سرزمین گذشت ممکن نبود و امیدواریم با سپری‌شدن ۲۴ سال از پایان جنگ و انحلال اردوگاه‌ها و زندان‌های مخوف عراق، ظرفیت تصویر کردن و نوشتن از آن حجم تلخی و سیاهی محض که در سایه عزت و باور بزرگ‌مردان ما به ایستادگی و یقین مطلق تبدیل شده بود وجود داشته باشد. | در عصر حاضر سینما پیشروترین هنر است که همه هنرهای دیگر را به خدمت می‌گیرد، اما سینما با همه جاذبه و قابلیت‌هایش در خدمت ارائه تفکرات سینماگران است. پس از انقلاب اسلامی ایران در سینمای ما به‌وضوح آثار قابل تأمل و ارزشمندی خلق شد که در مقایسه با سینمای محدود و مبتذل قبل از انقلاب، صاحب سینمایی دارای هویت، اخلاق‌مدار و شریف‌تر شدیم. در سال‌های آغازین دهه ۶۰ مهم‌ترین ژانر فیلم‌های ما ژانر جنگ بود و برخی از خلاقانه‌ترین فیلم‌ها در این دوره ساخته شد. ساخت فیلم‌هایی از این دست در تمام سال‌هایی که کشورمان درگیر دفاع بود ادامه داشت و البته تعدادی از این فیلم‌ها به موضوع مهجور اسارت پرداختند. اسارت به نوعی ضدارزش تلقی می‌شد و با شجاعت و رشادت مردان رزم منافات داشت و شاید به همین دلیل تصویر کردن بسیاری از واقعیت‌هایی که در اردوگاه‌های عراق بر جوانان این سرزمین گذشت ممکن نبود و امیدواریم با سپری‌شدن ۲۴ سال از پایان جنگ و انحلال اردوگاه‌ها و زندان‌های مخوف عراق، ظرفیت تصویر کردن و نوشتن از آن حجم تلخی و سیاهی محض که در سایه عزت و باور بزرگ‌مردان ما به ایستادگی و یقین مطلق تبدیل شده بود وجود داشته باشد. | ||
بسیاری از حقایق اسارت متأسفانه تا امروز به قدر کفایت تصویر نشده است و فقط تعداد محدودی فیلم اردوگاهی وجود دارد که مستقیماً زندگی اسرای ایرانی را تصویر کرده‌اند و تعدادی از فیلم‌ها نیز به نوعی مضمون اسارت را دستمایه قرار داده‌اند. تفاوت سینمای دفاع مقدس با فیلم‌های جنگی سینمای جهان در این است که بنابر مستندات تاریخی، ما آغازگر جنگ نبودیم و در مقام دفاع از خاک و سرزمینمان برآمدیم. اگر جنگ در سینمای دیگر کشورها به معنای مناقشات و جدال سیاسی کشورها است و در برخی فیلم‌ها ابزاری برای تبلیغ میهن‌پرستی، قدرت‌طلبی و نشان دادن وحشی‌گری‌های نیروهای دشمن است، در کشور ما با مضمون دفاع از خاک و سرزمینی که سهم ما است معنی می‌شود و اختلاف بنیادین سینمای دفاع ما با سینمای جنگ جهان همین است<ref>ده نمکی، مسعود(1392). فیلم شناسی [[اسارت و اسیران|اسارت]]. در فرهنگ[[نامه]] [[اسارت و اسیران|اسارت]] و آزادگان، جلد ۸. تهران : کتاب نشر، قابل بازیابی از [https://dehnamaki.com/%da%a9%d8%aa%d8%a8/%d9%81%d8%b1%d9%87%d9%86%da%af%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b3%d8%a7%d8%b1%d8%aa-%d9%88-%d8%a2%d8%b2%d8%a7%d8%af%da%af%d8%a7%d9%86/ https://dehnamaki.com/]</ref>. | بسیاری از حقایق اسارت متأسفانه تا امروز به قدر کفایت تصویر نشده است و فقط تعداد محدودی فیلم اردوگاهی وجود دارد که مستقیماً زندگی اسرای ایرانی را تصویر کرده‌اند و تعدادی از فیلم‌ها نیز به نوعی مضمون اسارت را دستمایه قرار داده‌اند. تفاوت سینمای دفاع مقدس با فیلم‌های جنگی سینمای جهان در این است که بنابر مستندات تاریخی، ما آغازگر جنگ نبودیم و در مقام دفاع از خاک و سرزمینمان برآمدیم. اگر جنگ در سینمای دیگر کشورها به معنای مناقشات و جدال سیاسی کشورها است و در برخی فیلم‌ها ابزاری برای تبلیغ میهن‌پرستی، قدرت‌طلبی و نشان دادن وحشی‌گری‌های نیروهای دشمن است، در کشور ما با مضمون دفاع از خاک و سرزمینی که سهم ما است معنی می‌شود و اختلاف بنیادین سینمای دفاع ما با سینمای جنگ جهان همین است<ref>ده نمکی، مسعود(1392). فیلم شناسی [[اسارت و اسیران|اسارت]]. در فرهنگ[[نامه]] [[اسارت و اسیران|اسارت]] و آزادگان، جلد ۸. تهران: کتاب نشر، قابل بازیابی از [https://dehnamaki.com/%da%a9%d8%aa%d8%a8/%d9%81%d8%b1%d9%87%d9%86%da%af%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b3%d8%a7%d8%b1%d8%aa-%d9%88-%d8%a2%d8%b2%d8%a7%d8%af%da%af%d8%a7%d9%86/ https://dehnamaki.com/]</ref>. | ||
== '''اسارت در سینمای جهان''' == | == '''اسارت در سینمای جهان''' == | ||
[[پرونده:Cliw1286605860.jpg|بندانگشتی|فیلم آنکه گریخت]] | [[پرونده:Cliw1286605860.jpg|بندانگشتی|فیلم آنکه گریخت]] | ||
سینمای جنگ همواره یکی از پرطرفدارترین بخش سینما بوده است و امروز که سال‌ها از جنگ‌های جهانی می‌گذرد، باز هم می‌توانیم ردپای آن را در سینمای روز جهان ببینیم. در این میان موضوع اسارت، که به موضوع زندان نیز معروف است، جایگاه ویژه‌ای در سینمای جهان دارد. <blockquote>«یکی از معروف‌ترین فیلم‌های سینمایی که در ایران نیز به نمایش درآمده است، فیلم «آن‌که‌گریخت» بود. در این فیلم «یک خلبان آلمانی به نام «فریتس روا» در سال‌های جنگ جهانی دوم اسیر می‌شود و پس‌از اعزام به هر اردوگاهی که جهت نگهداری اسرای جنگی در نظر گرفته شده است، از آنجا می‌گریزد.»<ref>ده‌نمکی، مسعود (1384). فیلم‌نگار [[اسارت و اسیران|اسارت]]. تهران: مؤسسه فرهنگی‌هنری شهید آوینی، ص.156.</ref>.</blockquote>اردوگاه‌های مردگان؛ آزمایشگاه شیطان؛ پاپیون؛ اسیرجنگی؛ فرار؛ اسرای هانوی هیلتون؛ اعدام؛ انتقام با عصبانیت؛ اندرسونویل؛ پیرهای بیابان؛ بسان ویتور؛ برق کفش؛ حفره؛ بزرگترین افتخار؛ بهشت جدید؛ پرچم ستارگان؛ پسران سرباز؛ پسران دونرا؛ پسران بریل‌کریم؛ پلی برجهنم؛ پرنده‌باز آلکاتراز؛ پل روی رودخانه کوای؛ پیش به‌سوی مارسی؛ تالارهای مونته زوما؛ تپه؛ جنگ جهانی دوم؛ قطار افسارگسیخته؛ جنگ‌های شبانه؛ جنگ مخفی هری فریگ؛ چاتا هوچی؛ چای باموسولینی؛ حمله عقاب‌ها در بامداد، [[فرار]] از زندان و ... . ازجمله فیلم‌هایی هستند که با موضوع اسارت و زندان در جهان به نمایش درآمدند. | سینمای جنگ همواره یکی از پرطرفدارترین بخش سینما بوده است و امروز که سال‌ها از جنگ‌های جهانی می‌گذرد، باز هم می‌توانیم ردپای آن را در سینمای روز جهان ببینیم. در این میان موضوع اسارت، که به موضوع زندان نیز معروف است، جایگاه ویژه‌ای در سینمای جهان دارد. <blockquote>«یکی از معروف‌ترین فیلم‌های سینمایی که در ایران نیز به نمایش درآمده است، فیلم «آن‌که‌گریخت» بود. در این فیلم «یک خلبان آلمانی به نام «فریتس روا» در سال‌های جنگ جهانی دوم اسیر می‌شود و پس‌از اعزام به هر اردوگاهی که جهت نگهداری اسرای جنگی در نظر گرفته شده است، از آنجا می‌گریزد.»<ref>ده‌نمکی، مسعود (1384). فیلم‌نگار [[اسارت و اسیران|اسارت]]. تهران: مؤسسه فرهنگی‌هنری شهید آوینی، ص.156.</ref>.</blockquote>اردوگاه‌های مردگان؛ آزمایشگاه شیطان؛ پاپیون؛ اسیرجنگی؛ فرار؛ اسرای هانوی هیلتون؛ اعدام؛ انتقام با عصبانیت؛ اندرسونویل؛ پیرهای بیابان؛ بسان ویتور؛ برق کفش؛ حفره؛ بزرگترین افتخار؛ بهشت جدید؛ پرچم ستارگان؛ پسران سرباز؛ پسران دونرا؛ پسران بریل‌کریم؛ پلی برجهنم؛ پرنده‌باز آلکاتراز؛ پل روی رودخانه کوای؛ پیش به‌سوی مارسی؛ تالارهای مونته زوما؛ تپه؛ جنگ جهانی دوم؛ قطار افسارگسیخته؛ جنگ‌های شبانه؛ جنگ مخفی هری فریگ؛ چاتا هوچی؛ چای باموسولینی؛ حمله عقاب‌ها در بامداد، [[فرار]] از زندان و ... . ازجمله فیلم‌هایی هستند که با موضوع [[اسارت و اسیران|اسارت]] و زندان در جهان به نمایش درآمدند. | ||
آنچه مسلم است تلاش برای گریختن از سلول اصلی‌ترین وجه مشترک و دستمایه همه این فیلم‌هاست. بیننده در سراسر تماشای فیلم با یک زندانی یا گروهی، که درصدد اجرای نقشه برای فرار از زندان هستند، همذات‌پنداری می‌کند. حادثه، زدوخورد و درگیری از مهم‌ترین عناصر این‌گونه فیلم‌هاست. در بهترین آثار دنیا در این ژانر، با زندانیانی مواجه هستیم که اغلب افرادی خشن، خلافکار با رفتاری غیرانسانی هستند. | آنچه مسلم است تلاش برای گریختن از سلول اصلی‌ترین وجه مشترک و دستمایه همه این فیلم‌هاست. بیننده در سراسر تماشای فیلم با یک زندانی یا گروهی، که درصدد اجرای نقشه برای فرار از زندان هستند، همذات‌پنداری می‌کند. حادثه، زدوخورد و درگیری از مهم‌ترین عناصر این‌گونه فیلم‌هاست. در بهترین آثار دنیا در این ژانر، با زندانیانی مواجه هستیم که اغلب افرادی خشن، خلافکار با رفتاری غیرانسانی هستند. | ||
== '''اسارت و سینمای ایران''' == | == '''اسارت و سینمای ایران''' == | ||
از سال‌های نخستین پس‌از پیروزی انقلاب علاوه‌بر صنعت نشر، صنعت سینما نیز تحت‌تأثیر انقلاب و جنگ قرار گرفت و آثاری در این زمینه خلق شد. جنگ، شهادت، اسارت و جانبازی، واژه‌هایی خشن و تلخ هستند، اما ادبیات و سینمای دفاع‌مقدس چهره دیگری نیز دارد که آن را از سایر جنگ‌های دنیا متمایز می‌کند و آن ویژگی‌های اخلاقی و معنوی و اتفاقات ریز و درشت دوران اسارت است که در هیچ جنگ دیگری تا این حد شدت ندارد یا اصلاً به چشم نمی‌خورد | [[پرونده:61730182.jpg|بندانگشتی|فیلم های سینمایی ایرانی در موضوع اسارت و جنگ]] | ||
از سال‌های نخستین پس‌از پیروزی انقلاب علاوه‌بر صنعت نشر، [[اسارت در سینما|صنعت سینما]] نیز تحت‌تأثیر انقلاب و جنگ قرار گرفت و آثاری در این زمینه خلق شد. جنگ، شهادت، اسارت و جانبازی، واژه‌هایی خشن و تلخ هستند، اما ادبیات و سینمای دفاع‌مقدس چهره دیگری نیز دارد که آن را از سایر جنگ‌های دنیا متمایز می‌کند و آن ویژگی‌های اخلاقی و معنوی و اتفاقات ریز و درشت [[اسارت و اسیران|دوران اسارت]] است که در هیچ جنگ دیگری تا این حد شدت ندارد یا اصلاً به چشم نمی‌خورد. | |||
از بین اتفاقات و بخش‌های گوناگون دفاع‌مقدس، اسارت و آزادگان همواره از جایگاه ویژه‌ای برای فیلمسازان برخوردار بوده‌اند، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در 25 مرداد 1391 نیز با تأکید روی حوزه اسارت در دیدار با آزادگان فرمودند:<blockquote>«من عقیده دارم و تأكید می‌كنم كه حتماً ماجراهای اسارت گفته شود، نوشته شود، به تصویر كشیده شود، كارهای هنری فاخر بر روی آن انجام بگیرد. این معنایش حمایت از یك قشر، دفاع از یك حادثه نیست؛ این معنایش امضا‌كردن و محكم و قطعی‌كردن سند پیروزی ملت ایران است ... .»</blockquote>اگرچه همچنان تا فیلم‌هایی در طراز فیلم‌های مشهور دنیا مانند بازداشتگاه شماره 17 [1]، فرار بزرگ[2]، سریال بازداشتگاه کلدیتز[3] و ... فاصله داریم، اما بازهم سریال‌ها و فیلم‌های نسبتاً قابل قبولی در این حوزه ساخته شده است، فیلم‌هایی که با بهره‌گیری از ظرفیت‌های جذاب اکشن یا کمدی بخشی از داستان‌های ایثار، | این گفته یک ادعای صرف نیست، بلکه می‌شود آنها را در جای‌جای اسناد به‌جا مانده از دفاع مقدس لمس کرد؛ بازماندگان جبهه و جنگ و [[اسارت و اسیران|اسارت]] اکنون بین ما و در این جامعه زندگی می‌کنند و اسناد به‌جا‌مانده از شهدا نیز آنقدر قابل‌دفاع است که علی‌الظاهر جایی برای شک‌وشبهه باقی نمی‌ماند، اما بیم آن می‌رود که گذشت زمان و نگاه سودجویانه افرادی درصدد باشد تا فرمان ماشین دفاع مقدس را در جهتی دیگر بچرخاند و آفت مبالغه و غلو و خلاف‌گویی گریبان آینده دفاع مقدس را بگیرد. | ||
از بین اتفاقات و بخش‌های گوناگون دفاع‌مقدس، [[اسارت و اسیران|اسارت]] و آزادگان همواره از جایگاه ویژه‌ای برای فیلمسازان برخوردار بوده‌اند، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در 25 مرداد 1391 نیز با تأکید روی حوزه [[اسارت و اسیران|اسارت]] در دیدار با آزادگان فرمودند:<blockquote>«من عقیده دارم و تأكید می‌كنم كه حتماً ماجراهای اسارت گفته شود، نوشته شود، به تصویر كشیده شود، كارهای هنری فاخر بر روی آن انجام بگیرد. این معنایش حمایت از یك قشر، دفاع از یك حادثه نیست؛ این معنایش امضا‌كردن و محكم و قطعی‌كردن سند پیروزی ملت ایران است ... .»</blockquote>اگرچه همچنان تا فیلم‌هایی در طراز فیلم‌های مشهور دنیا مانند بازداشتگاه شماره 17 [1]، [[فرار]] بزرگ[2]، سریال بازداشتگاه کلدیتز[3] و ... فاصله داریم، اما بازهم سریال‌ها و فیلم‌های نسبتاً قابل قبولی در این حوزه ساخته شده است، فیلم‌هایی که با بهره‌گیری از ظرفیت‌های جذاب اکشن یا کمدی بخشی از داستان‌های ایثار، [[مقاومت]]، ابتکار، ایمان و روزهای صبر و حماسه را به‌تصویر می‌کشد. | |||
== '''سینمای اسارت از نگاه هنرمندان و سینماگران''' == | == '''سینمای اسارت از نگاه هنرمندان و سینماگران''' == | ||
سیروس مقدم کارگردان تلویزیون: <blockquote>«ساخت فیلم درباره آزادگان نیاز به تحقیق دارد.»</blockquote>احمد مهران‌فر بازیگر:<blockquote>«این موضوع نیاز به یک کار کارشناسی‌شده و تحقیق و بررسی زیاد دارد. فکر می‌کنم این موضوع مقوله‌ای است که سیاست‌گذاران سینما و تلویزیون باید آن را بررسی کنند. به‌هرحال همه ما مدیون این عزیزان هستیم و باید به بهترین و درست‌ترین شکل از آنها نام برده و فیلم ساخته شود. خود من صددرصد تمایل برای همکاری در این زمینه دارم و می‌توانم بگویم که یکی از آرزوهای من است. باید توجه داشت اثری که ساخته می‌شود قابل‌تامل و در شأن این عزیزان باشد ... .» </blockquote>جواد نوروزبیگی تهیه‌کننده: <blockquote>«آزادگان، شهیدان، مفقودین و ... از تاثیرگذارترین انسان‌ها در این مرز و بوم هستند و ما باید احساس دین کنیم و به هر شکلی حرمت آنها را به جا آوریم. این اشخاص از فاخرترین آدم‌های مملکت ایران هستند و سختی‌های فراوانی برای آسایش امروز ما کشیده‌اند، پس ارزش این را دارند که تعدادی فیلم در مدح و ستایش آنها ساخته و ماندگار شود. پس بیاییم با یک عزم راسخ و توجه بیشتر فیلم‌هایی که لایق و شایسته این افراد است را بسازیم. مسئولان امر کوتاهی کرده‌اند.»</blockquote> امیرحسین علم‌الهدی، کارشناس سینما: <blockquote>«هر روز اسارت خودش گنجینه‌ای است که باید اطلاع‌رسانی شود. متأسفانه در حوزه ادبیات این مقوله کم‌کاری شده است و امیدوارم در ابتدا خاطرات به صورت مکتوب بیرون بیاید و داستان‌نویسی اوج بگیرد و با کمک ابزارهای تشویقی دولت بهترین اتفاقات در جهت ساخت آثار در مدح این بزرگان بیفتد که قطعا می‌توانیم شاهد تولید فیلم‌هایی در رابطه با آزادگان عزیز در سینما باشیم ... .»</blockquote>خشایار الوند، فیلنمامه‌نویس فقید: <blockquote>«بسیاری از آزادگان پس‌از برگشت به وطن خاطراتشان را چاپ کردند. البته در تیراژ محدود. کتاب‌هایی جذاب که منبع بسیار خوبی برای اقتباس می‌توانند باشند اما باید سرمایه‌ای در کار باشد تا بتوان به فیلمنامه و سپس به فیلم تبدیل شود. با این وضعیت اکران فیلم‌ها در کشور باید با برنامه‌ریزی و فکر جلو برویم. متولیان این عرصه باید بودجه‌ای را برای دعوت از آزادگان که کتاب چاپ کرده‌اند یا خاطراتی دارند اختصاص دهد که فیلمنامه‌نویس مطمئن شود آن فیلم ساخته خواهد شد ... .»<ref>akharinkhabar.ir/cinema</ref> </blockquote> | سیروس مقدم کارگردان [[اسارت در تلویزیون|تلویزیون]]: <blockquote>«ساخت فیلم درباره آزادگان نیاز به تحقیق دارد.»</blockquote>احمد مهران‌فر بازیگر [[اسارت در سینما|سینما]]:<blockquote>«این موضوع نیاز به یک کار کارشناسی‌شده و تحقیق و بررسی زیاد دارد. فکر می‌کنم این موضوع مقوله‌ای است که سیاست‌گذاران [[اسارت در سینما|سینما]] و [[اسارت در تلویزیون|تلویزیون]] باید آن را بررسی کنند. به‌هرحال همه ما مدیون این عزیزان هستیم و باید به بهترین و درست‌ترین شکل از آنها نام برده و فیلم ساخته شود. خود من صددرصد تمایل برای همکاری در این زمینه دارم و می‌توانم بگویم که یکی از آرزوهای من است. باید توجه داشت اثری که ساخته می‌شود قابل‌تامل و در شأن این عزیزان باشد ... .» </blockquote>جواد نوروزبیگی تهیه‌کننده: <blockquote>«آزادگان، شهیدان، مفقودین و ... از تاثیرگذارترین انسان‌ها در این مرز و بوم هستند و ما باید احساس دین کنیم و به هر شکلی حرمت آنها را به جا آوریم. این اشخاص از فاخرترین آدم‌های مملکت ایران هستند و سختی‌های فراوانی برای آسایش امروز ما کشیده‌اند، پس ارزش این را دارند که تعدادی فیلم در مدح و ستایش آنها ساخته و ماندگار شود. پس بیاییم با یک عزم راسخ و توجه بیشتر فیلم‌هایی که لایق و شایسته این افراد است را بسازیم. مسئولان امر کوتاهی کرده‌اند.»</blockquote> امیرحسین علم‌الهدی، کارشناس سینما: <blockquote>«هر روز [[اسارت و اسیران|اسارت]] خودش گنجینه‌ای است که باید اطلاع‌رسانی شود. متأسفانه در حوزه ادبیات این مقوله کم‌کاری شده است و امیدوارم در ابتدا خاطرات به صورت مکتوب بیرون بیاید و داستان‌نویسی اوج بگیرد و با کمک ابزارهای تشویقی دولت بهترین اتفاقات در جهت ساخت آثار در مدح این بزرگان بیفتد که قطعا می‌توانیم شاهد تولید فیلم‌هایی در رابطه با آزادگان عزیز در سینما باشیم ... .»</blockquote>خشایار الوند، فیلنمامه‌نویس فقید: <blockquote>«بسیاری از آزادگان پس‌از برگشت به وطن خاطراتشان را چاپ کردند. البته در تیراژ محدود. کتاب‌هایی جذاب که منبع بسیار خوبی برای اقتباس می‌توانند باشند اما باید سرمایه‌ای در کار باشد تا بتوان به فیلمنامه و سپس به فیلم تبدیل شود. با این وضعیت اکران فیلم‌ها در کشور باید با برنامه‌ریزی و فکر جلو برویم. متولیان این عرصه باید بودجه‌ای را برای دعوت از آزادگان که کتاب چاپ کرده‌اند یا خاطراتی دارند اختصاص دهد که فیلمنامه‌نویس مطمئن شود آن فیلم ساخته خواهد شد ... .»<ref>https://akharinkhabar.ir/cinema</ref> </blockquote> | ||
== '''فیلم‌های سینمایی ایرانی با محوریت آزادگان''' == | == '''فیلم‌های سینمایی ایرانی با محوریت آزادگان''' == | ||
| خط ۲۵۰: | خط ۲۵۴: | ||
== نیز نگاه کنید به == | == نیز نگاه کنید به == | ||
سینما | |||
* [[اسارت در سینما، تئاتر و تلویزیون]] | |||
* [[اسارت در سینما]] | |||
== پاورقی == | == پاورقی == | ||
[1] به کارگردانی بیلی وایلدر در سال ۱۹۵۳ میلادی ساخته شد. این فیلم روایت نیروی هوایی امریکا در اردوگاهی در آلمان است. | <small>[1]</small> <small>به کارگردانی بیلی وایلدر در سال ۱۹۵۳ میلادی ساخته شد. این فیلم روایت نیروی هوایی امریکا در اردوگاهی در آلمان است.</small> | ||
[2] به کارگردانی جان استرجس، محصول سال ۱۹۶۳ است. این فیلم روایت 76 زندانی انگلیسی در کشور آلمان را بیان می‌کند که برای فرار نقشه کشیدند. | <small>[2] به کارگردانی جان استرجس، محصول سال ۱۹۶۳ است. این فیلم روایت 76 زندانی انگلیسی در کشور آلمان را بیان می‌کند که برای فرار نقشه کشیدند.</small> | ||
[3] سریالی انگلیسی که داستان آن درباره [[اسرا]] و زندانیان جنگی متفقین است که بیشترشان درجه‌دار و افسرند. | <small>[3] سریالی انگلیسی که داستان آن درباره [[اسرا]] و زندانیان جنگی متفقین است که بیشترشان درجه‌دار و افسرند.</small> | ||
== '''کتابشناسی''' == | == '''کتابشناسی''' == | ||
<references /> | |||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||
پیوند به فیلم [https://telewebion.com/episode/0x1b98579 آنکه گریخت]. قابل بازیابی از https://telewebion.com/episode/0x1b98579 | پیوند به فیلم [https://telewebion.com/episode/0x1b98579 آنکه گریخت]. قابل بازیابی از https://telewebion.com/episode/0x1b98579 | ||
'''فرزانه قلعه قوند''' | |||
نسخهٔ ۲۱ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۲:۳۳
در عصر حاضر سینما پیشروترین هنر است که همه هنرهای دیگر را به خدمت می‌گیرد، اما سینما با همه جاذبه و قابلیت‌هایش در خدمت ارائه تفکرات سینماگران است. پس از انقلاب اسلامی ایران در سینمای ما به‌وضوح آثار قابل تأمل و ارزشمندی خلق شد که در مقایسه با سینمای محدود و مبتذل قبل از انقلاب، صاحب سینمایی دارای هویت، اخلاق‌مدار و شریف‌تر شدیم. در سال‌های آغازین دهه ۶۰ مهم‌ترین ژانر فیلم‌های ما ژانر جنگ بود و برخی از خلاقانه‌ترین فیلم‌ها در این دوره ساخته شد. ساخت فیلم‌هایی از این دست در تمام سال‌هایی که کشورمان درگیر دفاع بود ادامه داشت و البته تعدادی از این فیلم‌ها به موضوع مهجور اسارت پرداختند. اسارت به نوعی ضدارزش تلقی می‌شد و با شجاعت و رشادت مردان رزم منافات داشت و شاید به همین دلیل تصویر کردن بسیاری از واقعیت‌هایی که در اردوگاه‌های عراق بر جوانان این سرزمین گذشت ممکن نبود و امیدواریم با سپری‌شدن ۲۴ سال از پایان جنگ و انحلال اردوگاه‌ها و زندان‌های مخوف عراق، ظرفیت تصویر کردن و نوشتن از آن حجم تلخی و سیاهی محض که در سایه عزت و باور بزرگ‌مردان ما به ایستادگی و یقین مطلق تبدیل شده بود وجود داشته باشد.
بسیاری از حقایق اسارت متأسفانه تا امروز به قدر کفایت تصویر نشده است و فقط تعداد محدودی فیلم اردوگاهی وجود دارد که مستقیماً زندگی اسرای ایرانی را تصویر کرده‌اند و تعدادی از فیلم‌ها نیز به نوعی مضمون اسارت را دستمایه قرار داده‌اند. تفاوت سینمای دفاع مقدس با فیلم‌های جنگی سینمای جهان در این است که بنابر مستندات تاریخی، ما آغازگر جنگ نبودیم و در مقام دفاع از خاک و سرزمینمان برآمدیم. اگر جنگ در سینمای دیگر کشورها به معنای مناقشات و جدال سیاسی کشورها است و در برخی فیلم‌ها ابزاری برای تبلیغ میهن‌پرستی، قدرت‌طلبی و نشان دادن وحشی‌گری‌های نیروهای دشمن است، در کشور ما با مضمون دفاع از خاک و سرزمینی که سهم ما است معنی می‌شود و اختلاف بنیادین سینمای دفاع ما با سینمای جنگ جهان همین است[۱].
اسارت در سینمای جهان
سینمای جنگ همواره یکی از پرطرفدارترین بخش سینما بوده است و امروز که سال‌ها از جنگ‌های جهانی می‌گذرد، باز هم می‌توانیم ردپای آن را در سینمای روز جهان ببینیم. در این میان موضوع اسارت، که به موضوع زندان نیز معروف است، جایگاه ویژه‌ای در سینمای جهان دارد.
«یکی از معروف‌ترین فیلم‌های سینمایی که در ایران نیز به نمایش درآمده است، فیلم «آن‌که‌گریخت» بود. در این فیلم «یک خلبان آلمانی به نام «فریتس روا» در سال‌های جنگ جهانی دوم اسیر می‌شود و پس‌از اعزام به هر اردوگاهی که جهت نگهداری اسرای جنگی در نظر گرفته شده است، از آنجا می‌گریزد.»[۲].
اردوگاه‌های مردگان؛ آزمایشگاه شیطان؛ پاپیون؛ اسیرجنگی؛ فرار؛ اسرای هانوی هیلتون؛ اعدام؛ انتقام با عصبانیت؛ اندرسونویل؛ پیرهای بیابان؛ بسان ویتور؛ برق کفش؛ حفره؛ بزرگترین افتخار؛ بهشت جدید؛ پرچم ستارگان؛ پسران سرباز؛ پسران دونرا؛ پسران بریل‌کریم؛ پلی برجهنم؛ پرنده‌باز آلکاتراز؛ پل روی رودخانه کوای؛ پیش به‌سوی مارسی؛ تالارهای مونته زوما؛ تپه؛ جنگ جهانی دوم؛ قطار افسارگسیخته؛ جنگ‌های شبانه؛ جنگ مخفی هری فریگ؛ چاتا هوچی؛ چای باموسولینی؛ حمله عقاب‌ها در بامداد، فرار از زندان و ... . ازجمله فیلم‌هایی هستند که با موضوع اسارت و زندان در جهان به نمایش درآمدند.
آنچه مسلم است تلاش برای گریختن از سلول اصلی‌ترین وجه مشترک و دستمایه همه این فیلم‌هاست. بیننده در سراسر تماشای فیلم با یک زندانی یا گروهی، که درصدد اجرای نقشه برای فرار از زندان هستند، همذات‌پنداری می‌کند. حادثه، زدوخورد و درگیری از مهم‌ترین عناصر این‌گونه فیلم‌هاست. در بهترین آثار دنیا در این ژانر، با زندانیانی مواجه هستیم که اغلب افرادی خشن، خلافکار با رفتاری غیرانسانی هستند.
اسارت و سینمای ایران
از سال‌های نخستین پس‌از پیروزی انقلاب علاوه‌بر صنعت نشر، صنعت سینما نیز تحت‌تأثیر انقلاب و جنگ قرار گرفت و آثاری در این زمینه خلق شد. جنگ، شهادت، اسارت و جانبازی، واژه‌هایی خشن و تلخ هستند، اما ادبیات و سینمای دفاع‌مقدس چهره دیگری نیز دارد که آن را از سایر جنگ‌های دنیا متمایز می‌کند و آن ویژگی‌های اخلاقی و معنوی و اتفاقات ریز و درشت دوران اسارت است که در هیچ جنگ دیگری تا این حد شدت ندارد یا اصلاً به چشم نمی‌خورد.
این گفته یک ادعای صرف نیست، بلکه می‌شود آنها را در جای‌جای اسناد به‌جا مانده از دفاع مقدس لمس کرد؛ بازماندگان جبهه و جنگ و اسارت اکنون بین ما و در این جامعه زندگی می‌کنند و اسناد به‌جا‌مانده از شهدا نیز آنقدر قابل‌دفاع است که علی‌الظاهر جایی برای شک‌وشبهه باقی نمی‌ماند، اما بیم آن می‌رود که گذشت زمان و نگاه سودجویانه افرادی درصدد باشد تا فرمان ماشین دفاع مقدس را در جهتی دیگر بچرخاند و آفت مبالغه و غلو و خلاف‌گویی گریبان آینده دفاع مقدس را بگیرد.
از بین اتفاقات و بخش‌های گوناگون دفاع‌مقدس، اسارت و آزادگان همواره از جایگاه ویژه‌ای برای فیلمسازان برخوردار بوده‌اند، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در 25 مرداد 1391 نیز با تأکید روی حوزه اسارت در دیدار با آزادگان فرمودند:
«من عقیده دارم و تأكید می‌كنم كه حتماً ماجراهای اسارت گفته شود، نوشته شود، به تصویر كشیده شود، كارهای هنری فاخر بر روی آن انجام بگیرد. این معنایش حمایت از یك قشر، دفاع از یك حادثه نیست؛ این معنایش امضا‌كردن و محكم و قطعی‌كردن سند پیروزی ملت ایران است ... .»
اگرچه همچنان تا فیلم‌هایی در طراز فیلم‌های مشهور دنیا مانند بازداشتگاه شماره 17 [1]، فرار بزرگ[2]، سریال بازداشتگاه کلدیتز[3] و ... فاصله داریم، اما بازهم سریال‌ها و فیلم‌های نسبتاً قابل قبولی در این حوزه ساخته شده است، فیلم‌هایی که با بهره‌گیری از ظرفیت‌های جذاب اکشن یا کمدی بخشی از داستان‌های ایثار، مقاومت، ابتکار، ایمان و روزهای صبر و حماسه را به‌تصویر می‌کشد.
سینمای اسارت از نگاه هنرمندان و سینماگران
سیروس مقدم کارگردان تلویزیون:
«ساخت فیلم درباره آزادگان نیاز به تحقیق دارد.»
احمد مهران‌فر بازیگر سینما:
«این موضوع نیاز به یک کار کارشناسی‌شده و تحقیق و بررسی زیاد دارد. فکر می‌کنم این موضوع مقوله‌ای است که سیاست‌گذاران سینما و تلویزیون باید آن را بررسی کنند. به‌هرحال همه ما مدیون این عزیزان هستیم و باید به بهترین و درست‌ترین شکل از آنها نام برده و فیلم ساخته شود. خود من صددرصد تمایل برای همکاری در این زمینه دارم و می‌توانم بگویم که یکی از آرزوهای من است. باید توجه داشت اثری که ساخته می‌شود قابل‌تامل و در شأن این عزیزان باشد ... .»
جواد نوروزبیگی تهیه‌کننده:
«آزادگان، شهیدان، مفقودین و ... از تاثیرگذارترین انسان‌ها در این مرز و بوم هستند و ما باید احساس دین کنیم و به هر شکلی حرمت آنها را به جا آوریم. این اشخاص از فاخرترین آدم‌های مملکت ایران هستند و سختی‌های فراوانی برای آسایش امروز ما کشیده‌اند، پس ارزش این را دارند که تعدادی فیلم در مدح و ستایش آنها ساخته و ماندگار شود. پس بیاییم با یک عزم راسخ و توجه بیشتر فیلم‌هایی که لایق و شایسته این افراد است را بسازیم. مسئولان امر کوتاهی کرده‌اند.»
امیرحسین علم‌الهدی، کارشناس سینما:
«هر روز اسارت خودش گنجینه‌ای است که باید اطلاع‌رسانی شود. متأسفانه در حوزه ادبیات این مقوله کم‌کاری شده است و امیدوارم در ابتدا خاطرات به صورت مکتوب بیرون بیاید و داستان‌نویسی اوج بگیرد و با کمک ابزارهای تشویقی دولت بهترین اتفاقات در جهت ساخت آثار در مدح این بزرگان بیفتد که قطعا می‌توانیم شاهد تولید فیلم‌هایی در رابطه با آزادگان عزیز در سینما باشیم ... .»
خشایار الوند، فیلنمامه‌نویس فقید:
«بسیاری از آزادگان پس‌از برگشت به وطن خاطراتشان را چاپ کردند. البته در تیراژ محدود. کتاب‌هایی جذاب که منبع بسیار خوبی برای اقتباس می‌توانند باشند اما باید سرمایه‌ای در کار باشد تا بتوان به فیلمنامه و سپس به فیلم تبدیل شود. با این وضعیت اکران فیلم‌ها در کشور باید با برنامه‌ریزی و فکر جلو برویم. متولیان این عرصه باید بودجه‌ای را برای دعوت از آزادگان که کتاب چاپ کرده‌اند یا خاطراتی دارند اختصاص دهد که فیلمنامه‌نویس مطمئن شود آن فیلم ساخته خواهد شد ... .»[۳]
فیلم‌های سینمایی ایرانی با محوریت آزادگان
در جدول زیر فهرستی از فیلم های سینمایی ایران با محوریت آزادگان ارائه شده است و مروری بر این فیلم ها انجام شده است:
| نام فیلم | سال تولید | کارگردان |
| بازداشتگاه | 1363 | کوپال مشکوه |
| پایگاه جهنمی | 1363 | اکبر صادقی |
| پرچمدار | 1363 | شهریار بحرانی |
| در اسارت | 1363 | عبدالرضا ساعتچی فرد، داود اسماعیلی، حسین کامران، علیرضا برخورداری |
| دوله‌تو | 1363 | رحیم رحیمی‌پور |
| اتاق یک | 1365 | رحیم رحیمی‌پور |
| گذرگاه | 1365 | شهریار بحرانی |
| افق | 1367 | رسول ملاقلی‌پور |
| بازگشت قهرمان | 1369 | شاپور قریب |
| پوتین | 1370 | عبدالله باکیده |
| بازی بزرگان | 1371 | کامبوزیا پرتوی |
| حماسه مجنون | 1371 | جمال شورجه |
| پرواز از اردوگاه | 1372 | حسن کاربخش |
| مسافر غریب | 1372 | یوسف حمادی (عرب) |
| معصوم | 1372 | داود توحیدپرست |
| کیمیا | 1373 | احمدرضا درویش |
| منطقه ممنوعه | 1373 | رضا جعفری |
| خط آتش | 1373 | علی سجادی‌حسینی |
| کوسه‌ها | 1373 | حمیدرضا آشتیانی پور |
| دیدار | 1374 | محمدرضا هنرمند |
| دشمن | 1374 | عباس بابویهی |
| پاتک | 1374 | علی اصغر شادرروان |
| بوی پیراهن یوسف | 1374 | ابراهیم حاتمی‌کیا |
| بازگشت پرستوها | 1375 | ابوالقاسم طالبی |
| مردی شبیه باران | 1375 | سعید سهیلی |
| قاصدک | 1375 | قاسم جعفری |
| ارابه مرگ | 1375 | رضا قهرمانی |
| ستاره‌های سربی | 1375 | مهدی ودادی |
| سجده برآب | 1375 | حمید خیرالدین |
| سرزمین خورشید | 1375 | احمدرضا درویش |
| فرار مرگبار | 1375 | تورج منصوری |
| لحظه ناب | 1376 | حمید بهمنی |
| تا آخرین نفس (نجات‌یافتگان) | 1376 | رسول ملاقلی‌پور |
| سفر شبانه | 1376 | خسرو معصومی |
| شمارش معکوس | 1376 | اکبر حر |
| فرار بزرگ | 1376 | ناصر محمدی |
| یاس‌های وحشی | 1376 | محسن محسنی‌نسب |
| یورش | 1376 | محسن محسنی‌نسب |
| مجروح جنگی | 1377 | اصغر نصیری |
| رنجر | 1378 | احمد مرادپور |
| عیسی می‌آید | 1380 | علی ژکان |
| دوئل | 1382 | احمدرضا درویش |
| اتوبوس شب | 1385 | کیومرث پوراحمد |
| دست‌های خالی | 1385 | ابوالقاسم طالبی |
| نفوذی | 1387 | احمد کاوری و محمد فیروزی |
| بیداری رویا‌ها | 1388 | محمدعلی باشه‌آهنگر |
| اخراجی‌های۲ | 1388 | مسعود ده‌نمکی |
| خرس | 1390 | خسرو معصومی |
| ۲۳ نفر | 1397 | مهدی جعفری |
| شماره ۱۰ | 1401 | حمید زرگرنژاد |
سریال های ایرانی با محوریت آزادگان
در جدول زیر فهرستی از سریال های ساخته شده ایرانی با محوریت آزادگان ارائه شده است و مروری بر این سریال های ایرانی انجام شده است:
| نام فیلم | سال تولید | کارگردان |
| گل پامچال | 1370 | محمدعلی طالبی |
| نبردی دیگر | 1373 | عبدالله باکیده |
| دولت مخفی | 1392 | عبدالحسن ورزیده |
| زیرخاکی | 1398 | جلیل سامان |
نیز نگاه کنید به
پاورقی
[1] به کارگردانی بیلی وایلدر در سال ۱۹۵۳ میلادی ساخته شد. این فیلم روایت نیروی هوایی امریکا در اردوگاهی در آلمان است.
[2] به کارگردانی جان استرجس، محصول سال ۱۹۶۳ است. این فیلم روایت 76 زندانی انگلیسی در کشور آلمان را بیان می‌کند که برای فرار نقشه کشیدند.
[3] سریالی انگلیسی که داستان آن درباره اسرا و زندانیان جنگی متفقین است که بیشترشان درجه‌دار و افسرند.
کتابشناسی
- ↑ ده نمکی، مسعود(1392). فیلم شناسی اسارت. در فرهنگ‌نامه اسارت و آزادگان، جلد ۸. تهران: کتاب نشر، قابل بازیابی از https://dehnamaki.com/
- ↑ ده‌نمکی، مسعود (1384). فیلم‌نگار اسارت. تهران: مؤسسه فرهنگی‌هنری شهید آوینی، ص.156.
- ↑ https://akharinkhabar.ir/cinema
پیوند به بیرون
پیوند به فیلم آنکه گریخت. قابل بازیابی از https://telewebion.com/episode/0x1b98579
فرزانه قلعه قوند