امنیت
نیل به امنیت فردی و جمعی در اردوگاه‌ها هم ازسوی عراقی‌ها و هم ازسوی اسرای ایرانی.
مقدمه
امنیت در لغت «حالت فراغت از هرگونه تهدید یا حمله یا آمادگی برای رویارویی با هر تهدید و حمله» را گویند. امنیت در مباحث علوم سیاسی از ضروری‌ترین نیازهای جامعه است. در گفتمان سلبی بر نبود خطر و تهدیدات استوار است؛ ولی در گفتمان ایجابی به تأمین و تضمین آسایش و آسودگی نظر دارد [۱].
ابعاد امنیت اسرا
امنیت اسرا را می‌توان از چند بُعد تعریف کرد:
1. امنیت فردی یا جمعی اسرا در برابر حوادث و نیز عملكرد سربازان و افسران و نگهبانان عراقی. در این مورد، باید گفت عراقی‌ها مرتباً با افزایش تهدید امنیت روحی، اسرا را مورد تهاجم قرار می‌دادند و ازطریق تنبیهات بدنی به امنیت جسمی آنها نیز آسیب می‌رساندند. ازطرف‌دیگر، با انواع و اقسام فعالیت‌های جاسوسی در میان اسرا، جوّ بدبینی و ناامنی در گفتار و رفتار جمعی اسرا ایجاد می‌کردند. در نهایت، امنیت جمعی اسرا، در کنار امنیت فردی آنها در اغلب اوقات اسارت به بهانه‌های مختلف مختل می‌شد.
2. امنیت اسرا از منظر نگهبانان و مسئولان اردوگاه‌های اسرای ایرانی در عراق. این نوع امنیت بیشتر شامل امنیت جانی اسرا، محافظت از آنها برای آنکه فرار نکنند یا صدمه‌ای به خودشان یا دیگران وارد نکنند، تأمین امنیت غذایی اسرا، و در نهایت امنیت فیزیكی اردوگاه‌ها می‌شد.
اداره اردوگاه ها
نحوه اداره اردوگاه‌های اسرا برای شکستن روحیه مقاومت و ایستادگی توسط دشمن بعثی و استقامت در برابر خواسته‌ها و دستورهای بی‌ضابطه، تقابلی دائمی و مخاطره‌آمیز بود. اجرای دستورهای نظامی ارتش عراق و حتی مغایر با کنوانسیون‌های بین‌المللی مانند جلوگیری از برپایی مراسم گوناگون فرهنگی و معنوی، ورزش، کلاس‌های درس و غیره باعث افزایش مخاطرات و کاهش امنیت در اردوگاه‌های اسرا بود.
با توجه به تأكیدات دین مبین اسلام، مبنی‌بر حفاظت از جان خود، با وجود شکنجه و فشارهای بسیار زیاد عراقی‌ها، از بدو اسارت در هنگام بازجویی، انتقال به اردوگاه ها و حتی در اردوگاه ها و زندان‌های انفرادی و امکان خودکشی در بین اسرا، توجه به حفظ جان و امنیت فردی در سرلوحه تفکر و اقدامات اسرا قرار داشت.
سربازان عراقی برای تضعیف روحیه و جذب جاسوس، به افراد ضعیف و کم‌سن‌و‌سال فشارهای بیشتری را وارد می‌كردند یا با نصب تلویزیون و توزیع روزنامه و مجلات منافقین، امنیت فکری و ذهنی اسرا را به خطر می‌انداختند؛ بنابراین افراد با توانمندی جسمی و اعتقادی بالاتر به‌طور مستمر خطرهای مربوط به امنیت جانی و ذهنی اسرا را پایش و کنترل می‌کردند. نقش فرماندهان (فرماندهانی که اسیر شده بودند) در دوران اسارت، در راهبری امور حفاظتی و امنیت اسرا بسیار سازنده و کارساز بود.
ارتش عراق نیز به‌علت اینکه اسرا سرمایه‌هایی ارزشمند برای اخذ امتیاز در مذاکره یا تبادل با اسرای عراقی بودند و اسامی آنان در فهرست صلیب سرخ جهانی ثبت شده بود و به‌طور مستمر مورد بازدید قرار می‌گرفتند یا فرارشان از اردوگاه‌های عراق، باعث انتقال اطلاعات و ضعف امنیتی و حفاظتی محسوب می‌شد، از حداکثر تلاش برای نگه‌داری آنان دریغ نمی‌كردند. کشیدن انواع سیم‌خاردار در اطراف ساختمان‌های نگه‌داری اسرا، کنترل دقیق ورود و خروج اسرا، آمارگیری‌های خسته‌کننده و چندمرحله‌ای روزانه در اردوگاه ها، پیش‌بینی برجک و انجام نگهبانی شبانه‌روزی، پیش‌بینی نفربر با تیربار در مواقع اضطراری، و پیش‌بینی وسائط نقلیه و نگهبانان مجهز برای انتقال اسرا، جلوگیری از درگیری بین اسرا، تأمین حداقل غذای روزانه برای زنده ماندن ازجمله اقدامات عراقی‌ها برای تأمین امنیت و حفاظت از اسرا بود.
كتاب‌شناسی
محمدرضا كائینی