ابزار مقاومت در اسارت

تجربه گران‌سنگ مقاومت و دفاع، ازجمله در صحنه اسارت، موجب الهام رزمندگان در جبهه‌های مختلف مقاومت و صدور انقلاب اسلامی شد.شیوه مبارزه و ابزار آن از دیگر جهاتِ قابل‌توجه در مقاومت است که عبارت است از:

1. مقاومت سخت و اقدامات تهاجمی

مراد، واکنش‌های خشن اسرا در برابر فشارها و تهاجمات خشن دشمن است که به فراخور شخصیت، تشخیص و توانمندی بروز می‌کرد؛ از آن‌ جمله، درگیر شدن با دشمن و تلاش برای اقدامات خشن است. تضعیف، ضرب و جرح، شکنجه و مانند آن از جمله این اقدامات بود. در مقابل، برنامه‌هایی چون تلاش برای تهیه و ذخیره سلاح، مهمات و آذوقه دنبال می‌شد؛ برای نمونه اسرای اردوگاه موصل 1 با کنجکاوی به انباری قدیمی نفوذ کردند، امکاناتی چون نارنجک، کلت، مهمات و... را ربودند و مخفی كردند تا در فرصت مقتضی برای درگیری استفاده کنند که البته کشف شد. مقاومت، تهاجم و واکنش سخت بیشتر در برابر عوامل نفوذی دشمن چون جاسوسان و عمدتاً با استفاده از گروه ضربت برگزار می‌شد که به حذف یا قطع عضو و یا ضرب ایشان منتهی می‌شد.

2. مقاومت نرم

تهدید و تهاجم در اردوگاه، عمدتاً از جنس نرم بود؛ تخطئه اسلام ایرانیان، امام راحل(ره) و نظام اسلامی، تحقیر، اهانت و مقابله با پایبندی به شعائر و نمادهای فرهنگی- دینی بومی و تلاش برای تغییر شخصیت اسرا، با استفاده از ابزارهای مختلف و در هر فرصت ازجمله اقدامات دشمن به‌شمار می‌رود. بنابراین مبارزه منفی و مقاومت نرم عمومی‌ترین نوع مقاومت بود؛ به‌ویژه به آن سبب که برخورد سخت، پرمخاطره، ناممکن و مورد نهی نخبگان بود. مقاومت نرم نیز به چند صورت برگزار می‌شد:

1. مقاومت رفتاری و ناهمراهی با خصم

بخشی از فشار دشمن به هدف همراه ساختن اسیران با خود و فرمانبرداری بی‌قید و شرط آنان اعمال می‌شد؛ امری که در تقابل با روحیه خداباوری اسرا قرار داشت. در برابر، رویکرد عمومی، صبر و خودداری از همراهی با خصم و تحمل انواع فشار و خشونت بود.

  مطابق ابلاغ نگهبانان عراقی، اهتمام به اموری چون نماز جماعت، گفتن اذان با صدای بلند، برپایی مراسمی چون تعزیه، ممنوع و خلاف نظم اردوگاه تلقی می‌شد. لیکن این امور، که اسباب حفظ و تقویت روحیه و افزایش مقاومت می‌شد، عموماً مورد اهتمام بود.

2.مقاومت گفتاری

پاره‌ای از مقاومت‌ها در قول و گفتار بروز داشت. این مقاومت به‌سبب برخی دشواری‌ها، بیشتر از نخبگان ساخته بود. دشمن ازطریق برنامه‌هایی چون تحلیل و سخنرانی قصد تغییر باور و استحاله فرهنگی اسیران را داشت. متجاوز خواندن نظام اسلامی، تخطئه اسلام ایرانیان، امام(ره) و اهانت به ایشان و ستایش از عرب، عراق و نظام بعثی از این نمونه تهاجمات محسوب می‌شود. در برابر، نخبگان اسرا با تبیین مناسبِ شبهات یا ارزش‌ها، اسباب سکوت و یا عقب‌نشینی دشمن را فراهم می‌آوردند. برای نمونه، هنگامی‌كه شیخ علی تهرانی در برابر اسرا به امام و نظام اسلامی اهانت و از نظام عراق ستایش می‌کند، با اعتراض یک اسیر مواجه می‌شود که اگر چنین است چرا ما را مجبور به تماشای صحنه‌های مبتذل تلویزیون می‌کنند؟! دیگری ضمن سر دادن شعار «مرگ بر تهرانی» و اینکه با این اقدام، حکم اعدامش را امضا کرده، اسباب تغییر فضا را فراهم می‌آورد. پاسخ‌های صریح و جسورانه به خبرنگاران یا نگهبانان، اعتراضات شفاهی به نمایندگان صلیب سرخ یا شکایت به مسئولان اردوگاه نیز از همین نمونه است.

نیز نگاه کنید به

• مقاومت
• صلیب سرخ
• خشونت در اسارت
• اعتراض

کتابشناسی

علیرضا حیدری‌نسب